Pomysł likwidacji „30-krotności” bardzo mi przypomina „reformę” OFE za rządów PO-PSL. Tyle, że podniesioną do kwadratu. A dlaczego?

Pomysł posłów PiS, by skasować zasadę ograniczającą składki odprowadzane do ZUS przez najlepiej zarabiających, przypomina mi zabór połowy pieniędzy z OFE przez poprzednią koalicję PO-PSL. To dwa zupełnie różne rozwiązania? Pozornie tak, ale… Jeśli ktoś nazywał tamto „kradzieżą”, czy „aferą”, to – abstrahując od słuszności takiej opinii – o likwidacji „30-krotności” powinien mieć chyba podobne zdanie. Dlaczego? Z aż dwóch powodów

Wciąż powraca pomysł likwidacji mechanizmu zwanego w skrócie „30-krotność ZUS”. Rząd premiera Morawieckiego planował tę operację przed wyborami, ale się z niej wycofał, licząc na głosy przedsiębiorców i klasy średniej. Teraz projekt ustawy znoszącej „30-krotność ZUS” złożyła w Sejmie grupa posłów PiS.

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Nie wiadomo czy projekt przejdzie, bo posłowie koalicyjnej partii Porozumienie Jarosława Gowina publicznie zapowiadają, że zagłosują przeciw. Podobno prezydent też nie jest entuzjastą (on bez klasy średniej może mieć kłopoty z reelekcją). A ponieważ mamy połowę listopada, zaś ustawy nie da się w jedną noc przeprowadzić przez Senat – być może to raczej jest sondowanie reakcji opinii publicznej, niż realny pomysł.

Czytaj też: To już koniec budżetu bez deficytu? Czy Gowin-Joker ograł VATmana Morawieckiego?

I lepiej, żeby tak było, bo jeśli zabranie połowy pieniędzy z OFE powszechnie nazywano „okradaniem Polaków z emerytur”, to jak nazwać zamach na „30-krotność ZUS”? Operacja jest – wbrew pozorom, co zaraz pokażę – podobna. Jedyna różnica polega na tym, że wtedy zabierano wszystkim po równo i za to zmniejszono dług Polski, a tu zabór miałby dotyczyć tylko niektórych i niczego by się nie zmniejszało ;-).

Po co nam jest ta „30-krotność”?

Na czym polega ta słynna „30-krotność ZUS”? Ano na tym, że jak ktoś w ciągu roku osiągnie dochód wyższy, niż 30-krotność średniej krajowej, to przestaje płacić składki na ZUS. Czyli od tego momentu rośnie jego wynagrodzenie „na rękę”. Mechanizm ma na celu ograniczenie przyszłych zobowiązań ZUS w stosunku do zamożnego „składkowicza” – gdyby płacił bardzo wysokie składki, miałby też w przyszłości prawo otrzymywać gigantyczną emeryturę.

Gdyby wszedł w życie pomysł likwidujący ową „30-krotność ZUS”, to składki płaciłoby się niezależnie od dochodu. Kto zarabia 2000 zł płaciłby procent od tych 2000 zł, a kto zarabia 2 mln zł – płaciłby taki sam procent od tych 2 mln zł. Te pieniądze oczywiście ZUS natychmiast by wydawał, ale zapisywałby na kontach bogaczy, że wypłaci im emeryturę z tych składek liczonych od 2 mln zł.

Formalnie więc nikt tu nikomu nic nie zabiera. Pieniądze, owszem, natychmiast są wypłacane obecnym emerytom, ale w zamian pojawiają się zapisy księgowe i obietnica, że wpłacone składki – i to jeszcze zwaloryzowane – wrócą w formie emerytury.

Nie ma znaczenia ile wpłacisz do ZUS. Dostaniesz tyle, na ile ZUS będzie stać

Ale oczywiście wiemy wszyscy, że nie wrócą. Prezesi ZUS mówią bez ogródek, że w niedalekiej przyszłości wypłacane emerytury spadną do 30% obecnego wynagrodzenia pracujących „składkowiczów”. A jeszcze nie mówią – wkrótce zaczną – że tak naprawdę wszyscy dostaną po 1000 zł tzw. emerytury obywatelskiej, niezależnie od tego, ile wpłacą do ZUS w formie składek.

Dziś na jednego emeryta pracują trzy osoby, za 30 lat będzie to półtorej osoby, więc tu nie ma miejsca na spekulacje – matematycznie to się inaczej nie złoży. Jeśli składka emerytalna wynosi w zaokrągleniu 25% (licząc ze składką pracodawcy), a na świadczenie dla jednego emeryta ma składać się półtora pracującego, to każdy może sobie policzyć co to oznacza.

Krótko pisząc: likwidacja „30-krotności ZUS” oznacza podwyżkę podatków bez żadnej gwarancji, że te pieniądze wrócą do tych, którzy je wpłacają. Albo raczej z gwarancją, że nie wrócą.

Komu ewentualnie by zabierano? Każdemu, kto zarabia więcej, niż dwie i pół średniej krajowej. Jeśli masz 13.000 zł brutto miesięcznie, to rocznie straciłbyś 2000 zł (a twój pracodawca, który też płaci składki na twoją emeryturę – 5000 zł). Jeśli zarabiasz 20.000 zł brutto miesięcznie, to byłbyś „w plecy” 8200 zł w skali roku.

źródło powyższej tabelki z szacunkami to Parkiet.com

„Skok na OFE” i likwidacja „30-krotności”. Znajdź różnice

Czym to by się różniło od „kradzieży z OFE”? W 2014 r. rząd PO-PSL znacjonalizował połowę pieniędzy, które zgromadziliśmy w OFE przez 15 lat. Konkretnie chodziło o 151 mld zł, czyli statystycznie 8100 zł na osobę (członków OFE było 16,7 mln). Jednocześnie rząd umorzył wyemitowane obligacje o tej samej wartości, zmniejszając tym samym zadłużenie polskiego państwa.

Wytłumaczenie tego ruchu było takie, że nie stać nas na zadłużanie państwa dziś po to, żeby w przyszłości ktoś miał wyższe emerytury.

źródło obrazka: Obserwatorfinansowy.pl

A jak tłumaczą pomysł z „30-krotnością ZUS” politycy PiS? Mówią o „likwidacji pewnej dziwnej konstrukcji, w której ci, którzy lepiej zarabiają, płacą mniejsze de facto podatki, czy obciążenia na rzecz państwa, niż ci zarabiający mniej”.

A między wierszami? „Potrzebujemy pieniędzy na programy z plusem, więc musimy komuś zabrać. Jeśli wprowadzimy wyższe składki na ZUS, to będziemy mogli ograniczyć dotacje dla Zakładu z budżetu państwa, nie podnosząc podatków. Wpisze się te wyższe składki na „wieczne nigdy” jako zobowiązania ZUS-u. A dzięki temu nie będziemy musieli się dziś zadłużać i jednocześnie ryzykować, że ktoś będzie miał wyższe emerytury”.

Te wytłuszczone fragmenty brzmią odrobinkę podobnie, prawda? ;-)). Politycy mówią o podwyżce składek do ZUS: nie może być tak, że ktoś jest zamożny, a płaci proporcjonalnie mniejsze „podatki i obciążenia na rzecz państwa”, niż biedni. Czyli pieniądze z likwidacji „30-krotności ZUS” już dziś traktują jako podatek, a nie coś, co byłoby świadczeniem zwrotnym, czyli składką na emeryturę.

————————————–

Nie przegap nowych tekstów z „Subiektywnie o finansach”, zapisz się na mój newsletter i bądźmy w kontakcie!

————————————–

Czytaj też: Ile zarabia poseł i senator? Pracujesz przez dwa miesiące w roku za 1500 zł dniówki

Czytaj też o innym pomyśle rządu: Zlikwidują resztę OFE. Możesz przenieść kasę do IKE albo do ZUS. Co wybrać?

„Afera OFE” podniesiona do kwadratu. I jeden efekt uboczny

Jeśli tamto ktoś nazwał „kradzieżą”, to jak powinien dziś nazwać to? Może tak samo i to nawet do kwadratu. Z dwóch powodów. Po pierwsze, ze względu na kwoty. Podczas „krojenia” OFE zabrano statystycznie każdemu po 8100 zł. Gdyby „30-krotność ZUS” weszła w życie, osoba zarabiająca trzy średnie krajowe oraz jej pracodawca łącznie oddaliby tyle samo lub więcej. Tyle, że „kradzież z OFE” była jednorazowa, a likwidacja „30-krotności” ma być zabudżetowana na stałe.

Oczywiście: trzeba pamiętać, że z tytułu „okrojenia” OFE rząd zebrał jednorazowo 151 mld zł, a z likwidacji „30-krotności” miałoby to być tylko 7 mld zł. Jednak tutaj mówimy o akcji bardzo skoncentrowanej na portfelach niektórych obywateli.

A drugi powód, że ten pomysł to „OFE do kwadratu”? Tym powodem są towarzyszące całej sytuacji okoliczności. Likwidacja „30-krotności ZUS” obejmie tylko 340.000 osób – specjalistów, menedżerów, dobrze wynagradzanych ekspertów w swoich dziedzinach – ale nie mówi się tym osobom wprost: „musimy podwyższyć Wam podatki, bo uważamy, że płacicie za niskie”. Zamiast tego wciska się im kit, że to przecież tylko wyższa składka na przyszłą emeryturę. A przecież wszyscy wiemy, że żadnej wyższej emerytury z tego nie będzie.

Czytaj też: Osiem sposobów na zgromadzenie funduszu spełniania marzeń. Które wybierzesz dla siebie?

Jeśli osoby dobrze zarabiające powinny – zdaniem rządzących – płacić wyższe podatki (w Polsce progresja podatkowa jest iluzoryczna, więc coś w tym może i jest), to niech rządzący zrobią reformę skali podatkowej i wprowadzą jakąś wyższą stawkę (w niektórych krajach Europy Zachodniej od wysokich dochodów płaci się ok. 50% podatku). Wtedy to będzie uczciwe. Co najwyżej klasa średnia i zamożna nie zagłosuje na nich w wyborach.

Dobrze zarabiający i tak się zorientują co jest grane, więc ściemnianie jest niepotrzebne. Jeśli mają uciec za granicę, zasilając swoją wiedzą bardziej „perspektywiczne” kraje – i tak to zrobią. Jeśli mają przejść na prowadzenie działalności gospodarczej (opodatkowanej i oskładkowanej inaczej) – i tak to zrobią. A tak na marginesie: czy mali przedsiębiorcy też powinni płacić ZUS jako procent od dochodu?

Niestety, mam jeszcze jedną, złą wiadomość. Efektem ubocznym likwidacji „30-krotności” byłoby przedwczesne rozwalenie do końca już teraz nadwątlonej wiarygodności ZUS-u. Ona i tak prędzej czy później ostatecznie legnie w gruzach, ale po co to sztucznie przyspieszać? ;-). Im więcej ludzi straci złudzenia co do związku między wpłacanymi składkami,  a otrzymywanym świadczeniami, tym trudniej będzie zbierać te składki (ludzie będą unikali płacenia). W interesie rządzących jest zaś to, żeby w ów miraż o emeryturze z ZUS jak najwięcej osób jeszcze wierzyło, tak jak dzieci wierzą we Wróżkę Zębuszkę, a dorośli w rycerza na białym koniu ;-)). 

Czytaj też: Policzyli z jakimi pieniędzmi, zgromadzonymi w banku, Polak wchodzi w wiek emerytalny

A jeśli nie wierzysz we Wróżkę Zębuszkę: Czy PPK to magiczny sposób na niemiecką emeryturę? A może tylko na skromny dodatek do minimalnej emerytury prosto z ZUS?

zdjęcia tytułowe: CeruleanSon/Ahobbit/Pixabay