VeloBank będzie miał nowego właściciela. Słodko-gorzka przygoda, szczęśliwy finał i… smutny dowód na to, że polskie banki nie są wcale takie „velo”

VeloBank, dziewiąty pod względem aktywów bank w Polsce i zarazem „pogrobowiec” Getin Noble Banku, będzie sprzedany amerykańskiemu funduszowi inwestycyjnemu Cerberus Capital Management. To szczęśliwy finał prawdopodobnie największej w Europie procedury resolution, czyli akcji ratunkowej dla banku. Amerykanie przejmą VeloBank za drobne – zapłacą 375 mln zł i dołożą do kasy banku 700 mln zł kapitału. Z ulgą odetchnęli szefowie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, bo katastrofa była o krok

O tym, że sprzedaż VeloBanku uda się „pchnąć” tuż przed Wielkanocą, media finansowe pisały od kilku dni. Teraz VeloBank należy w 51% do państwowego Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (tego samego, który gwarantuje depozyty w Polsce), zaś pozostałe udziały ma konsorcjum kilku dużych polskich banków. Ta dziwaczna konstrukcja własnościowa jest efektem procedury resolution, czyli „kontrolowanego bankructwa” Getin Noble Banku rozpoczętego we wrześniu 2022 r. i realizowanego w porozumieniu z Unią Europejską.

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Przypomnę pokrótce, że było tak: niewypłacalny Getin Noble Bank (a dlaczego niewypłacalny – pisałem tutaj) odebrano Leszkowi Czarneckiemu i pozostałym akcjonariuszom, następnie „wycięto” z niego zdrowy biznes (depozyty i spłacane w terminie kredyty złotowe, sieć placówek, pracowników), przemalowano wszystko na VeloBank i zaproszono kilku sprawnych menedżerów z Adamem Marciniakiem na czele, żeby „rozkręcili” interes.

Taki sposób „kontrolowanego bankructwa” Getin Noble Banku miał nie tylko uratować zdrową część biznesu, ale też zmniejszyć koszty likwidacji banku Leszka Czarneckiego. Ale to wymagało jeszcze jednego elementu – znalezienia na rynku nowego właściciela dla „ocalonej” części biznesu. Komisja Europejska dała półtora roku na znalezienie dla VeloBanku docelowego inwestora. Bo jak nie – to likwidacja.

VeloBank: trudne szukanie inwestora

Ekipa menedżerska prezesa Marciniaka spisała się dzielnie. Bank urzeźbił nową ofertę, zainwestował w technologię (nowa aplikacja mobilna, platforma VeloMarket), zaatakował marketingiem, zwiększył liczbę klientów do ponad 200 000 i po roku pokazał prawie 450 mln zł czystego zysku. Wartość zarządzanych aktywów „spuchła” do 46,5 mld zł (przy czym portfel kredytowy to niecałe 20 mld zł, bo bank musi „oszczędzać” kapitał, zaś depozyty – ponad 40 mld zł). Wyniki finansowe VeloBanku można zassać stąd.

Czytaj też: Wyniki VeloBanku zadziwiają. Następca upadłego Getin Banku raportuje krociowe zyski. Skąd się wzięły? I czy Getin… też by je miał?

W połowie 2023 r. zaczęło się oficjalne szukanie inwestora dla VeloBanku. Polska bankowość nie jest najbardziej dochodowym biznesem na świecie (wysoki podatek bankowy, niestabilne prawo, szaleństwa polityków obrazowane m.in. wakacjami kredytowymi bez żadnych limitów), więc – najdelikatniej pisząc – na VeloBank nie było kolejki chętnych. Zakończenie składania ofert było we wrześniu, z nieoficjalnych informacji wynikało, że nie zgłosił się żaden inwestor z branży bankowej.

Wśród chętnych miały być dwa amerykańskie fundusze inwestycyjne – Cerberus Capital Management oraz JC Flowers. Mówiło się także, że ofertę złożył najbogatszy Polak Michał Sołowow (ale on sam chyba tego nie potwierdził).

Komisja Nadzoru Finansowego od lat nie przepada za funduszami inwestycyjnymi jako inwestorami w polskich bankach (jednego nawet „przepędziła” z FM Banku), ale tym razem chyba będzie musiała przymknąć oko na taki „mezalians”. Pojawiła się bowiem oficjalna informacja o podpisaniu przez właścicieli VeloBanku umowy przedwstępnej z Cerberus Capital Management. 

Amerykanie za 100% udziałów VeloBanku płacą 375 mln zł oraz zobowiązują się do dokapitalizowania go kwotą 700 mln zł. Jeśli transakcja dojdzie do skutku, to będzie to prawdopodobnie największy zakończony proces uporządkowanej restrukturyzacji banku w UE. Europejska procedura resolution ma na celu ochronę podatników, żeby nie trzeba było za ich pieniądze ratować banków „za dużych, by upaść”.

I ten cel został osiągnięty. Niekontrolowane bankructwo Getin Noble Banku kosztowałoby 40 mld zł (tyle depozytów trzeba byłoby zagwarantować). Koszt podziału banku na „zdrową” część i resztę wyniósł 10,3 mld zł. Oficjalnie w branży i okolicach zapanowała ekstaza:

Słodko-gorzka przygoda, czyli Cerberus płaci grosze. Ale płaci

Smak tej przygody jest słodko-gorzki nie tylko dlatego, że okazała się mimo wszystko dość kosztowna. Choć z komunikatu VeloBanku można wyczytać, że transakcja jest potwierdzeniem atrakcyjności polskiej branży bankowej, to prawda jest okrutnie inna. Żadnej oferty zakupu VeloBanku od jakiegokolwiek banku ze świata, a cena… cóż, bardzo okazyjna. 375 mln zł za bank, który generuje 450 mln zł zysku netto rocznie, oznacza, że za każdą złotówkę rocznego zysku inwestor płaci… mniej niż złotówkę.

W przypadku Alior Banku wycena rynkowa przekracza 6-krotność zysku przypadającego na akcję, w przypadku ING jest to 10-krotność zysku na akcję, w przypadku Santander Banku mamy 12-krotność zysku na akcję, a PKO BP jest wyceniany 13-krotnością zysku przypadającego na akcję. Amerykański Cerberus płaci za VeloBank sześć razy mniej, niż inwestorzy na giełdzie płacą za akcje najniżej wycenianych polskich banków.

Kiedy sześć lat temu BNP Paribas przejmował Raiffeisen Bank (instytucję finansową o podobnych gabarytach do VeloBanku, mniej rentowną, lecz posiadającą więcej klientów i wyższy kapitał), płacił 3,25 mld zł i to było bardzo, bardzo mało – ledwie 0,9 wartości księgowej jego majątku. Teraz VeloBank jest kupowany za niecałe 0,4 wartości księgowej majątku (kapitał własny banku wynosi miliard złotych).

Inna sprawa, że żaden z giełdowych banków nie jest przeznaczonych do szybkiej, przymusowej sprzedaży. W przypadku VeloBanku każdy potencjalny chętny wiedział, że sprzedający jest pod ścianą i ma czas do końca marca 2024 r. To daje dobre warunki negocjacyjne, z których Cerberus skorzystał.

No i też warto zauważyć, że kilka innych banków poddanych resolution, jak włoskie Banca Marche, Carige oraz Banca Popolare Veneto, portugalskie Novo Banco czy hiszpański Banco Popular były sprzedawane inwestorom za 1 euro (to było w latach 2017-2018). Z drugiej strony – w większości przypadków udawało się pozyskać inwestora z branży bankowej (np. włoskie Intesa i UBI Banca czy hiszpański Santander).

Cerberus jest wielkim funduszem inwestycyjnym, istniejącym od 1992 r. i zarządzającym kapitałem przekraczającym 65 mld dolarów. Ale specjalizuje się raczej w inwestycjach w branży motoryzacyjnej (ma pakiet kontrolujący koncernu Chrysler), handlowej i nieruchomościowej, jest też znanym inwestorem w aktywa alternatywne, nie stroni od inwestycji w spółki w trudnej sytuacji finansowej oraz w restrukturyzacji.

Jeśli chodzi o banki, to Cerberus w przeszłości inwestował w My Money Bank we Francji, Hamburg Commercial Bank w Niemczech i BAWAG w Austrii (pod względem zysku cztery razy większy od VeloBanku). W VeloBank amerykański Cerberus zainwestuje łącznie miliard złotych, z czego dwie trzecie pieniędzy pójdzie na dokapitalizowanie banku. Kapitał się przyda, bo dziś współczynnik kapitałowy VeloBanku (TCR) nie przekracza 7, czyli jest poniżej wymogów nadzoru.

Hasło reklamowe VeloBanku zachęca do tego, żeby korzystać z usług tego banku, bo wtedy świat będzie „bardziej velo”, czyli lepszy. Przykład VeloBanku świadczy o tym, że polskie banki są dla świata „niezbyt velo”. Trudno uznać, że fundusz inwestycyjny jest idealnym inwestorem dla polskiego banku, choć oczywiście na bezrybiu i rak ryba. Na pewno ucieszy się zarząd i pracownicy, bo inwestor z branży bankowej zaprowadziłby własne porządki, a fundusz będzie tylko oczekiwał, żeby „zarabiało”. Nieważne jak.

——————

Posłuchaj też 203. odcinka podcastu „Finansowe Sensacje Tygodnia” poświęconego rynkowi nieruchomości. Jesteśmy po silnym wzroście cen mieszkań wywołanych wybuchową mieszanką niskiej podaży mieszkań i „Bezpiecznego kredytu 2%”, który napompował popyt. Czy zapowiadany kolejny program tanich kredytów jeszcze bardziej wywinduje ceny? A może tym razem nie będzie już tak źle? Skąd bierze się mieszkaniowy fenomen Łodzi i czy inne aglomeracje mogłyby pójść jej śladem? Czy ten rok będzie sprzyjał zakupowi nieruchomości? Gościem Maćka Samcika był Marek Wielgo, ekspert portalu analitycznego (sprzedającego dane m.in. deweloperom) Rynekpierwotny.pl i portalu ogłoszeniowego GetHome.pl

——————-

VeloBank dostanie finansowego kopa

Amerykanie prawdopodobnie za jakiś czas odsprzedadzą 20% udziałów europejskiemu bankowi EBOiR oraz spółce należącej do Banku Światowego (z komunikatu VeloBanku wynika, że oba banki mają zgody swoich komitetów inwestycyjnych na ewentualne zainwestowanie w VeloBank). Nie wiadomo, czy VeloBank trafi na giełdę, ale nie jest to wykluczone, bo Cerberus zapewne będzie chciał za jakiś czas wyjść z inwestycji, być może poprzez giełdowy parkiet.

Dobrze, że VeloBank pozyskuje inwestora (uciekając spod unijnego noża likwidacji). Dzięki niemal podwojeniu kapitału bank będzie mógł udzielić więcej kredytów (być może nawet podwoić ich portfel, o ile na kapitał trafią także generowane na bieżąco zyski), a zwiększenie skali działalności powinno dać finansowy sukces w przyszłości.

Nie jest to pewne, bo VeloBank wciąż generuje przygniatającą większość zysków z marży odsetkowej (a ta wynika głównie z dobrych okoliczności, czyli wysokich stóp). Zyski powtarzalne, niezależne od poziomu stóp procentowych (np. z prowizji) są malutkie, bankowi brakuje lojalnych klientów korzystających z codziennego bankowania. Zyskowność banku jest więc wysoka, ale będzie trudna do powtórzenia na dłuższą metę, o ile nie uda się pozyskać więcej klientów.

Z dobrych wieści: marka VeloBank powinna zagościć już na stałe na polskim rynku bankowym, choć trudno powiedzieć, żeby pozyskanie inwestora „funduszowego”, płacącego bardzo małe pieniądze, było dowodem atrakcyjności polskiej branży bankowej.

Czytaj też: Jak to możliwe, że raty leasingowe tysięcy ludzi wpadły do „czarnej dziury”? Kto za to odpowiada? I kto zapłaci? Błąd, obłęd czy… inżynieria finansowa?

Czytaj też: Gdzie są „zniknięte” pieniądze z rat leasingowych? Syndyk, który likwiduje masę upadłościową po jednym z banków Leszka Czarneckiego, podsuwa trop

Czytaj też: Leasingowa czarna dziura. Część klientów uważa, że firma, która żąda powtórnej zapłaty rat leasingowych, przejęła… nieistniejące wierzytelności. Za prawdziwe obligacje

zdjęcie tytułowe: Maciej Jaszczuk