Bezgotówkowa Skandynawia i kochające gotówkę południe Europy. Z czego wynika umiłowanie do papierowych pieniędzy na Półwyspie Iberyjskim?

Hiszpanie częściej niż inne społeczeństwa są skłonni pozostawać przy płatnościach gotówkowych. Tak wynika z badań zwyczajów konsumenckich. Najnowszy raport Banku Hiszpanii pokazuje, że metody cyfrowe wciąż nie zainstalowały się na dobre na Półwyspie Iberyjskim, a 65% populacji używa codziennie gotówki w bieżących płatnościach. Dlaczego Południowcy są aż takimi tradycjonalistami? I czy my też możemy pójść w tym kierunku?

Bank centralny Hiszpanii postanowił zbadać, jak mocno rozwinęły się zwyczaje płacenia cyfrowego wśród mieszkańców królestwa. Zebrane w trakcie badań informacje pokazały, że ten południowy kraj jest w zupełnie innym miejscu niż północni Szwedzi. Nie ma tu mowy o powszechnej digitalizacji płatności, nie ma sensu alarmować, że zanika gotówka, wprost przeciwnie – mało skuteczne jest zachęcanie Hiszpanów do częstszego korzystania z elektronicznych form płatności.

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Raport na temat nawyków związanych z korzystaniem z gotówki jest w Hiszpanii zupełnie nowym projektem badawczym. Badanie przeprowadzone przez Banco de España po raz pierwszy zostało opublikowane w 2022 r., a następnie w drugiej edycji – w 2023 r. Okazało się, że praktycznie wszyscy dorośli Hiszpanie mają dostęp do gotówki i jej używają. Karty bankowe też są w portfelach Hiszpanów, posiadaczami kart jest 88% populacji (i 77,5% w grupie wiekowej 65+).

Ale już cyfrowe metody płatności są znacznie mniej rozpowszechnione. Tylko 25,4% ludzi ma aplikacje do płatności mobilnych takie jak Google Pay, Samsung Pay, Apple Pay lub własne aplikacje mobilne banków. Ciekawe jest jednak, że zaledwie 5,4% osób w grupie wiekowej 65+ ma do nich dostęp. Cała popularność cyfrowych płatności opiera się więc na najmłodszych Hiszpanach, tych z grupy wiekowej poniżej 25 lat. To oni dominują w płatnościach cyfrowych.

Czytaj też: Gotówka tak łatwo nie zniknie z naszego życia. We Francji zakochują się w niej… coraz młodsi konsumenci. Bo daje wolność

Czytaj też: Gotówka w odwrocie? Bankierzy doszli do wniosku, że są takie banknoty, których ludzie potrzebują… coraz więcej! Niekoniecznie do płacenia

Dlaczego Hiszpanie trzymają się gotówki? Są argumenty

Jeśli chodzi o alternatywy dla gotówki (karty bankowe, polecenia zapłaty, przelewy bankowe, aplikacje mobilne i platformy płatności online), średnio Hiszpanie mają dostęp do 2,6 bezgotówkowych metod płatności. Ale, co ciekawe, w Hiszpanii gotówka jest jedynym dostępnym środkiem płatniczym aż dla 7,8% populacji. Przy czym ten odsetek jest znacznie wyższy wśród osób w wieku 65 lat i starszych, bo wynosi w tej grupie 15,2%. Czyli co szósty Hiszpan ma dostęp do płatności tylko gotówką! 

W 2023 r. gotówka była używana codziennie przez 65% Hiszpanów. Aż dla 60% obywateli pozostawała też główną metodą płatności w sklepach. Co ciekawe, 11,6% ludzi w Hiszpanii dokonało w 2023 r. wszystkich zakupów wyłącznie za gotówkę, ponieważ nie posiadało innych metod płatności lub nie chciało z nich korzystać.

Korzystanie z gotówki spada np. wraz ze wzrostem wykształcenia: 74% osób z wykształceniem podstawowym korzystało głównie z gotówki w porównaniu z 44% osób z wykształceniem wyższym. Gotówka była też powszechniej używana w mniejszych miejscowościach. W tych z liczbą mieszkańców mniejszą niż 10 000 aż 67% populacji używało gotówki jako głównej metody płatności. W miastach poziom wykorzystania gotówki spada do 54,5%.

A jaka część konsumentów w Hiszpanii używa na co dzień cyfrowych metod płatności? Zaledwie 40%. Przy czym chodzi głównie o karty płatnicze, które są najczęstszym środkiem płatności. Za nimi można umieścić jeszcze aplikacje do płatności mobilnych. W 2023 r. 8,2% populacji regularnie korzystało z aplikacji mobilnych, w porównaniu z 4,6% w 2022 r.

Czytaj też: Ogłosili, kiedy gotówka „umrze” w Wielkiej Brytanii. Już niedługo, ale na razie… popularność gotówki zaczęła niespodziewanie rosnąć. Co się dzieje?

W obu badaniach niezmiennie pojawia się ten sam argument za korzystaniem z gotówki. To przede wszystkim wygoda (jest to istotne dla 29% konsumentów), nawyk (23%) i kontrola nad wydatkami (17%). W wielu państwach europejskich na przeszkodzie mogą stanąć tak prozaiczne bariery jak niewystarczająca sieć bankomatów. W Hiszpanii natomiast głównym czynnikiem określającym częstotliwość korzystania z gotówki jest właśnie łatwość dostępu do niej, czyli dostępność do bankomatów, a także niski koszt (czasowy i finansowy) operacji wypłacenia banknotów.

Ale w Hiszpanii za sukces gotówki odpowiadają nie tylko bankomaty. Spośród osób, które podają gotówkę jako swój główny środek płatniczy, 64,4% otrzymywało ją z bankomatów, 13,5% z okienek bankowych, a 12% z pensji lub wpływów z działalności gospodarczej. Spośród osób, które głównie korzystają z cyfrowych metod płatności, 89,6% otrzymywało gotówkę z bankomatów, w porównaniu z zaledwie 2,4% w okienkach bankowych i 3% z pensji lub wpływów z działalności gospodarczej.

W ostatnich latach pojawiły się w Hiszpanii nowe sposoby dostępu do gotówki (agenci finansowi, oddziały mobilne, cashback i Correos Cash, czyli usługa wypłaty gotówki w urzędach pocztowych). 2,5% populacji korzystało czasem z usługi cashback, a 1,7% korzystało z Correos Cash.

Ile czasu potrzebuje Hiszpan, żeby dostać się do gotówki?

Niedawno opisywałem badania szwajcarskiego banku centralnego, w których bardzo dużą rolę odgrywał czas dojścia i dojazdu do punktu wypłaty gotówki – bankomatu, oddziału poczty czy okienka bankowego. Ten czas liczony jest szwajcarskimi zegarkami wręcz w sekundach, szczegóły w artykule: Tak Szwajcarzy walczą o dostęp do gotówki. Co do sekundy mierzą czas dostępu każdego obywatela do najbliższego „wodopoju”. Banki, poczta, bankomaty…

Kwestię czasu potrzebnego na dojście i dojazd do punktu wypłaty gotówki postanowili sprawdzić również ankieterzy hiszpańskiego banku centralnego. Okazało się, że akurat w przypadku Hiszpanii odległość nie stanowi znaczącej przeszkody, choć średnia odległość do punktu dostępu Hiszpanów do gotówki nieco wzrosła w 2023 r. Odsetek Hiszpanów, dla których najbliższy punkt wypłaty gotówki znajduje się w odległości mniejszej niż 1 km, wynosi obecnie 76,5%. To spadek o prawie 5 pkt proc. w porównaniu z rokiem 2022.

„Odległość od punktu wypłaty gotówki może być istotnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji o skorzystaniu z tej metody płatności. Spośród konsumentów, którzy używają gotówki jako głównego środka płatniczego, 79% znajduje się w odległości mniejszej niż 1 km od najbliższego punktu wypłaty gotówki, podczas gdy 16,5% znajduje się w odległości od 1 do 5 km.”

Jednak w przypadku osób, które korzystają głównie z cyfrowych metod płatności, liczby te wynoszą odpowiednio 73% i 21%. Może to wskazywać, że im większa odległość, a zatem mniejsza dostępność gotówki, tym bardziej prawdopodobne jest, że konsumenci będą preferować cyfrowe metody płatności.

Wykorzystanie gotówki jest również kształtowane przez koszt wypłat i wpłat. W 2023 r. prawie 85% użytkowników bankomatów nie płaciło żadnych opłat za wypłatę gotówki. Tylko 13,6% osób zapłaciło jakąś opłatę za pozyskanie gotówki. Liczba ta wzrasta do 19,6% w gminach bez stałej obecności oddziału, prawdopodobnie dlatego, że użytkownicy w takich regionach mają większe trudności ze znalezieniem alternatywnych bezpłatnych bankomatów.

Akceptacja gotówki w puntach sprzedaży jest za to właściwie powszechna. W 2023 r. 90% konsumentów mogło korzystać z tej płatności bez trudności (w porównaniu z 92% w 2022 r.). Jednak 2,6% populacji nie było w stanie płacić gotówką wystarczająco często z powodu odmowy przyjęcia tej formy płatności.

Taki jest wniosek z najnowszego badania. Jest to kluczowe, ponieważ społeczeństwo hiszpańskie, co wynika z wielu badan, opowiada się za utrzymaniem opcji płacenia gotówką w przyszłości (82% uważa to za ważne). Ta preferencja jest bardziej rozpowszechniona wśród rutynowych użytkowników gotówki (92,2%) niż wśród tych, którzy częściej korzystają z cyfrowych metod płatności (68%).

Czytaj też: Niemiecki bank centralny przystępuje do obrony gotówki. I rysuje trzy scenariusze zmian w świecie płatności. Czy to może być dobry wzór dla nas?

Jakie perspektywy dla gotówki w Hiszpanii?

Eksperci Banku Hiszpanii uważają, że przejście na cyfrowe metody płatności prawdopodobnie nastąpi, choć nieprędko. Pokazują to odpowiedzi hiszpańskich konsumentów na pytania o ich przyszłe wybory w tym zakresie. Spośród Hiszpanów, którzy używają gotówki jako swojej rutynowej metody płatności, 15% spodziewa się, że będzie jej używać mniej w nadchodzącym roku, podczas gdy 75% nie planuje zmiany swoich nawyków płatniczych, a 5,3% uważa, że ​​będzie używać gotówki częściej.

Na grafice poniżej widać opinie co do przyszłych form płatności w podziale na dwie grupy respondentów. Tych, którzy rutynowo używają gotówki w płatnościach i tych, którzy raczej są użytkownikami kart płatniczych.

O ile w większych miastach i miejscowościach mocno turystycznych płatności kartami są normą, o tyle w mniejszych miejscowościach to gotówka może być najwygodniejsza. A ponieważ w hiszpańskim interiorze trudniej może być o bankomat czy oddział banku, lepiej wcześniej na wszelki wypadek zaopatrzyć się w kilka banknotów i monet, jeśli chcemy poszaleć w hiszpańskich górach czy w malowniczych wsiach. Ktoś zadał mi niedawno ciekawe pytanie z zakresu… wakacyjnego i płatnościowego:

„Jeśli trzeba by wybrać tylko jedną opcję płatności w Hiszpanii – gotówka czy karta – to co by było najlepsze?”

Poszperałem więc w różnych źródłach. I okazało się, że w Hiszpanii najlepiej byłoby postawić na gotówkę. Dlaczego? Bo wciąż jest to najpopularniejsza metoda płatności, która akceptowana jest naprawdę niemal wszędzie i przez wszystkich, w tym – co ważne, nie tylko dla samych Hiszpanów, ale również dla turystów – szczególnie przez małe firmy, sklepiki, kawiarnie, restauracje, taksówkarzy i wszelkich ulicznych sprzedawców.

To również najlepszy sposób na zostawianie napiwków. Jeśli to jest tak skuteczny sposób płacenia, to dlaczego nie skorzystać? Trzeba się tylko w Hiszpanii znaleźć i móc korzystać z jej słońca i innych przyjemności, czego oczywiście czytelnikom – gorąco – życzę.

Czytaj też: Będzie coraz większy problem z dostępem do gotówki? Wypłaty w bankach są drogie, a bankomaty… coraz mniej się opłacają. Niepokojący raport

Źródło zdjęcia: richard hewat/Johan Mouchet/Unsplash