Jeśli wysokie ceny stali utrzymają się dłużej, przyniosą duże zmiany na polskim rynku nieruchomości. Kto powinien się cieszyć, a kto martwić?

Jeśli wysokie ceny stali utrzymają się na dłużej – a dziś zanosi się na to, że mogą utrzymać się dłużej, niż ktokolwiek z branży deweloperskiej zakłada w najczarniejszych scenariuszach – to mocno zmienią polski rynek nieruchomości. Najważniejszą konsekwencją będzie zwiększenie atrakcyjności najmu kosztem kupna nowego lub używanego lokum

Przez ostatnie 15 miesięcy obserwujemy niesamowite wzrosty na rynku stali. Ich skala jest niespotykana w dotychczasowej historii, a przynajmniej od czasów II Wojny Światowej. Czynniki, które powodują ten wzrost, początkowo wydawały się bardzo naturalne, przejściowe i niegroźne – czyli po prostu odbicie popytu po pandemii. Ale w połowie 2021 r. zaczęło dziać się już coś dziwnego.

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Wzrost cen – zamiast się uspokoić – jeszcze przyspieszył, co było spowodowane wzrostem cen uprawnień do CO2 i w konsekwencji wzrostem cen energii (potrzebnej do produkcji stali). Pod koniec 2021 r. wydawało się, że sytuacja jest wreszcie opanowana, a ceny stali ustabilizowały się trochę poniżej rekordowych poziomów. Ale potem ruszyły w górę ceny gazu rosyjskiego. I nastąpił prawdziwy szok cenowy na rynku stali.

Szok cenowy na rynku stali. Budowy w Polsce zagrożone?

W drugim tygodniu inwazji Rosji na naszych wschodnich sąsiadów ceny wyrobów stalowych dosłownie wystrzeliły, co oznaczało spory kłopot dla spółek budowlanych, deweloperskich czy przemysłowych. Największy wzrost zanotowały kształtowniki gięte na zimno, których cena z tygodnia na tydzień podskoczyła o 74%. O ponad 50% więcej trzeba zapłacić za blachę HRC (w ciągu roku cena się potroiła), o 40% więcej za pręty żebrowane (trzykrotny wzrost ceny w ciągu 12 miesięcy), a o 32% więcej za profile (tutaj też ponad trzykrotny wzrost ceny w przeciągu roku, a dokładniej o 211%).

Obecne ceny na koniec marca 2022 r. są jeszcze wyższe niż na załączonym powyżej obrazku – szczególnie jeśli chodzi o pręty żebrowane (8 000 – 10 000 zł za tonę). Są to poziomy zaporowe, biorąc pod uwagę, że stal stanowi 15-30% kosztów budowy obiektów mieszkalnych, a cena stali urosła blisko pięciokrotnie w ciągu 15 miesięcy oraz o 17% tylko od początku roku!

Ten szok cenowy powoduje, że już obserwujemy wstrzymanie budów domów jednorodzinnych. Niektórzy inwestorzy zaczęli wyprzedawać „rozgrzebane” budowy, obawiając się, że staną się skarbonką bez dna – według serwisu ogłoszeniowego OtoDom tylko w styczniu liczba ofert sprzedaży domów jednorodzinnych w stanie surowym zamkniętym wzrosła o 27%.

Z kolei deweloperzy nie są dziś w stanie rzetelnie ustalić ceny sprzedaży mieszkań i domów. Po prostu nie wiedzą, jak będą się kształtować ceny materiałów budowlanych w przyszłości i ile wyniosą koszty budowy. I nie chodzi tu o różnicę kilku procent w tę lub drugą stronę, lecz o ogromną niepewność. Wkrótce w ofercie deweloperów pojawią się mieszkania z ceną…  indeksowaną cenami materiałów budowlanych.

Wysokie ceny stali: Polska może ucierpieć najbardziej

Jak to się może odbić na sytuacji deweloperów oraz ich klientów? Porozmawiałem na ten temat – i poprosiłem o dane i raporty – z Flawiuszem Pawlukiem, jednym z najlepszych w Polsce analityków branży m.in. budowlanej. Wszystko, co czytacie poniżej, jest zapisem jego wiedzy i prognoz tego, co może się wydarzyć na rynku.

Polska – jeśli chodzi o wpływ cen stali na gospodarkę – może dostać po uszach wyjątkowo mocno. Zwłaszcza w kontekście embargo na rosyjskie surowce. W 2021 r. – według oficjalnych danych – do Polski trafiło 1,4 mln ton rosyjskiej stali i żeliwa o wartości 4,7 mld zł. Było to dwukrotnie więcej niż rok wcześniej. Import z Rosji stanowił około 10% całego importu stali, a Rosja była drugim co do wielkości dostawcą dla polskich firm, po Niemczech. Jeśli chodzi o Ukrainę, to wielkości były bardzo podobne.

W sumie import z Rosji i Ukrainy stanowił aż 20% importu stali do Polski. A to właśnie zakupy za granicą były jednym z ważniejszych źródeł zaopatrzenia w poprzednim roku dla szybko rosnącego budownictwa i przemysłu budzącego się po pandemicznym 2020 r.

Generalnie na każde 1000 ton wyrobów zużytych przez gospodarkę aż 800 ton przyjechało z zagranicy. Co trzecia tona przyjeżdżająca z zagranicy pochodzi spoza Unii Europejskiej. Stefan Dzienniak, prezes Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej, już w zeszłym roku, podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego, namawiał polskich decydentów do zastanowienia się, czy przy takim kształcie łańcuchów dostaw polska gospodarka jest bezpieczna.

Rosyjska stal wyróżnia się m.in. niską ceną. Tańsza była tylko ta kupowana z Białorusi. Polska już dawno przestała być samowystarczalna, jeśli chodzi o produkcję i zużycie stali. Wg danych World Steel Organization w 2021 r. Polska wyprodukowała 8,45 mln ton stali przy konsumpcji na poziomie 12,9 mln ton. I ta luka będzie rosnąć, a nie maleć. Dodatkowo nie bardzo wiadomo, kto miałby wypełnić lukę po Rosji i częściowo Ukrainie, bo na 100% nie będą to Chiny.

Czytaj też: Ceny materiałów budowlanych szybują. O ile podrożała budowa domu? (subiektywnieofinansach.pl)

Czytaj też: Wojna w Ukrainie a inflacja: jak rosnące ceny stali uderzą w nasz portfel? (subiektywnieofinansach.pl)

Rosja i Ukraina to istotne punkty na światowej mapie przemysłu stalowego. Oba kraje mają 50% udziału w międzynarodowym handlu surówką stali oraz 37% udziału w handlu półproduktami stalowymi. Do tego dochodzi wysoki udział w handlu rudą żelaza, a szczególnie peletami żelaza – Rosja z Ukrainą obsługują 17% światowego handlu.

Chiny nas nie uratują. Ukraina tym bardziej

Generalnie trzej najwięksi eksporterzy stali na świecie to: Chiny (51,3 mln ton), Japonia (29,8 mln ton) oraz Rosja (28,6 mln ton). Ukraina wyeksportowała w 2021 r. ok. 15,2 mln ton i znalazła się na 8. pozycji. Chiny to światowy potentat w produkcji, ale systematycznie ją ogranicza. Oficjalny powód to konieczność zmniejszania emisji CO2. W 2021 r. chińska produkcja spadła o ok. 3% i nie zanosi się, żeby ten trend miał się zmienić. A to oznacza, że może być trudno wypełnić ubytek po stali rosyjskiej i ukraińskiej.

Dodatkowo chińska produkcja stali ucierpi z powodu Covid-19 w prowincji Tangshan. Tangshan wyprodukował w zeszłym roku 131 mln ton surowej stali, co stanowi około 13% całkowitej produkcji Chin, przewyższając drugiego co do wielkości producenta stali na świecie, czyli Indie, które w 2021 r. wyprodukowały 118 mln ton tego materiału.

Produkcja stali surowej w Chinach będzie nadal ograniczana w 2022 r. Kilka chińskich hut zostało już ustnie powiadomionych przez tamtejsze władze, że mają utrzymać produkcję stali w 2022 r. na poziomie 2021 r. To wiadomości nieoficjalne, ale dość prawdopodobne, biorąc pod uwagę chińską politykę dotyczącą surowców.

Produkcja stali surowej w Chinach prawdopodobnie wzrośnie od kwietnia (cięcia wydobycia zostaną złagodzone lub zniesione w północnych Chinach ze względu na podwyższony popyt), ale we wschodnich Chinach produkcja zostanie ograniczona jesienią, aby zredukować emisję CO2 na XIX Igrzyska Azjatyckie w Hangzhou (które odbędą się we wrześniu).

A Ukraina? Straty ukraińskich hutników z wywołanej przez Rosję wojny sięgają 30-40% ich przedwojennych zdolności produkcyjnych. Same tylko zakłady w Mariupolu reprezentują ponad jedną trzecią ukraińskiej produkcji stali. A właściwie reprezentowały, bo Ukraina straciła obecnie możliwość wykorzystywania tego zakładu.

Ukraina z czasem odbuduje przynajmniej część potencjału (wiele zależy od tego, jak będzie wyglądała kwestia granic), ale Rosja będzie robić wiele, żeby utrudniać Ukraińcom eksport stali drogą morską poprzez Morze Czarne.

————-

Posłuchaj podcastu: jak wojna zmieni rynek nieruchomości?

Jak wojna przeora rynek nieruchomości? Naszym gościem w podkaście „Finansowe sensacje tygodnia” jest Marek Wielgo, długoletni dziennikarz „Gazety Wyborczej” piszący o nieruchomościach, a od niedawna autor portalu z ogłoszeniami GetHome. Rozważamy wpływ wojny na rynek nieruchomości w Polsce. Zapraszam do posłuchania pod tym linkiem. Podcast jest też na Spotify, Google Podcast, Apple Podcast i pięciu innych, popularnych platformach podcastowych. Macie na temat „wojna a nieruchomości” swoją opinię, doświadczenia albo już widzicie, jak zmienia się rynek? Piszcie na kontakt@subiektywnieofinansach.pl!

————-

Sankcje na rosyjską stal: co pokazują rynki terminowe?

W połowie marca Unia Europejska całkowicie zablokowała import z Rosji towarów sektora żelaznego i stalowego. Embargo dotyczy rosyjskiej stali, eksportu towarów luksusowych i zakazu nowych inwestycji w Rosji.

Ceny stali mocno urosły na wszystkich trzech głównych rynkach: europejskim, chińskim oraz amerykańskim. Z tym że na rynku europejskim te wzrosty były największe ze względu na bardzo mocne uzależnienie Unii Europejskiej od importu stali z Rosji i Ukrainy (import stali z Rosji do Europy w 2021 r. wyniósł 11 mln ton, a z Ukrainy – 7 mln ton).

Czytaj też: Kupować surowce? Czy wciąż warto? I jak to robić? Podpowiadam! (subiektywnieofinansach.pl)

Czytaj też: Wysoka inflacja? Czy to jest dobry moment na inwestowanie w złoto? (subiektywnieofinansach.pl)

Ceny stali w USA zareagowały o wiele mniej dramatycznie, co jest związane z tym, że USA są praktycznie samowystarczalne – nie korzystają z importu stali albo jest to symboliczna część ich importu.

Chiny natomiast – jako duży eksporter – mają najniższe ceny stali i w związku z tym są potencjalnie jedynym producentem, który mógłby uzupełnić braki po Rosji i Ukrainie. Ale raczej do tego nie dojdzie, nie tylko ze względu na politykę klimatyczną, ale również politykę gospodarczą Chin: kraj ten chce odejść od eksportu produktów niskoprzetworzonych na korzyść wysokoprzetworzonych.

Chinom bardziej opłaca się wykorzystać obecną sytuację, np. sprzedając gotowe samochody (ich ceny w Europie oraz USA mogą wzrosnąć ze względu na wyższy koszt stali) niż wysyłać za granicę nieprzetworzoną stal. Każdy samochód zawiera ok 800 kg wysokoprzetworzonej stali, której koszt może wynieść nawet kilka tysięcy dolarów.

A co mówi rynek terminowy? Zdaniem inwestorów, którzy na nim handlują, przez kolejne 15 miesięcy ceny stali w Chinach pozostaną na zbliżonym do obecnego poziomie (lub trochę niższym). 

Wysokie ceny stali: co oznaczają dla deweloperów i inwestorów PRS?

Wygląda więc na to, że nadziei na spadek cen stali nie ma (jeśli już, to na symboliczny, rzędu 10-15%, ale to prawie nic po trzykrotnym wzroście w przeciągu kilkunastu miesięcy). Nawet zakończenie wojny na Ukrainie nie spowoduje, że pojawi się wystarczająco większa podaż stali, żeby skompensować brak eksportu z Rosji. Musiałoby dojść do wycofania embarga na rosyjską stal, a dziś trudno sobie wyobrazić jakiekolwiek przesłanki, które mogą do tego doprowadzić (może poza śmiercią Putina).

Skoro wzrost cen stali nie jest chwilowy, to chyba czas zacząć rozważać długoterminowe konsekwencje tego stanu na polski rynek mieszkaniowy i  rynek domów jednorodzinnych. Zdaniem Flawiusza Pawluka najbardziej ucierpią indywidualni inwestorzy budujący domy systemem gospodarskim na własne potrzeby. Oni nie będą mogli przerzucić na nikogo wyższych kosztów budowy – będą musieli je ponieść i zapłacić za budowę domu te 15-30% więcej, w zależności od wybranej technologii. 

A trzeba pamiętać, że często są to domy budowane na kredyt. A więc na wyższe koszty budowy nałożą się też skutki wyższych stóp procentowych. Ekonomiści ING Banku spodziewają się, że Rada Polityki Pieniężnej podniesie główną stopę referencyjną do 6% w 2022 r. (z 4,5% obecnie) i będzie kontynuować podwyżki stóp w 2023 r. – do 7,5%. A to by oznaczało, że oprocentowanie przeciętnego kredytu budowlanego osiągnie 8,5-9% w skali roku.

Dodając ten ekstrakoszt finansowania do wzrostu samych kosztów budowy, otrzymujemy podwójny strzał, którego wielu inwestorów może nie znieść. Niewykluczone więc, że pojawią się okazje do „przejęcia” budowy. Pytanie tylko, jakie dyskonto cenowe będzie wystarczające, by to się opłacało.

Teoretycznie ta sytuacja powinna ucieszyć posiadaczy domów już stojących – ich wartość (ze względu na to, że budowa nowych domów stała się dużo kosztowniejsza) teoretycznie powinna być dziś znacznie wyższa niż jeszcze rok, dwa lata temu. Zwłaszcza że nie tylko stal zawarta w konstrukcji nieruchomości stała się cenniejsza, ale też i to, co w środku. Tyle że ceny na rynku kształtuje nie tylko podaż, ale i popyt. A ten – przy wysokiej cenie pieniądza – wcale nie musi dopisać.

——————

Posłuchaj podcastu. Czy znów grozi nam, że będziemy mieszkać „u Niemca”?