Ile lat (w) pracy dzieli nas od niemieckiego dobrobytu? Niektórzy będą zaskoczeni. Ale jest kilka pomysłów, co zrobić, by nie było aż tak źle

Według danych Eurostatu przeciętny mieszkaniec Polski w 2018 r. zarabiał średnio 1059 euro brutto miesięcznie, czyli 4478 zł przy kursie 4,2 zł. Nasz kraj zalicza się tym samym do grona najbiedniejszych w Unii Europejskiej – zajmujemy 6. miejsce od końca. Wyprzedza nas nawet kilka krajów z byłego bloku „demoludów”, m.in. Czechy (1245 euro), Węgry (1081 euro) czy Estonia (1342 euro).

Czytaj nasz tekst o poprzedniej edycji raportu Grant Thorton: O ile więcej powinniśmy zarabiać, gdyby owoce wzrostu były równo dzielone?

Dla porównania trzeba dodać, że obecnie średnia unijna to prawie 3000 euro miesięcznie. Najwięcej, tradycyjnie, zarabia się Luksemburgu, potem jest Dania i Holandia.

Wartością dodaną drugiej edycji raportu „Salary Catch Up Index” jest zaktualizowana kalkulacja, która pokazuje, jak wyglądałyby wynagrodzenia w Polsce i w państwach Unii Europejskiej, gdyby wszystkie kraje utrzymały stałą, taką jak ostatnio dynamikę wzrostu wynagrodzeń. Dla Polski wynosi ona 4,6%, a średnia unijna to 2,6%. Na tej podstawie obliczymy, kiedy Polska doganiałaby poszczególne bogatsze państwa UE.

Oczywiście jest to rodzaj intelektualnej zabawy. Nie ma bowiem żadnych szans na to, żeby niezmienne tempo wzrostu płac w różnych krajach wynosiło przez kolejnych kilkanaście, kilkadziesiąt lat tyle, ile wynosiło ostatnio. Zmienia się świat, zmieniają się poszczególne kraje, zmienia się otoczenie makroekonomiczne. Ale mimo wszystko takie zabawy też są potrzebne, bo dają spojrzenie na realność obietnic polityków dotyczących podnoszenia naszego poziomu życia.

Czytaj też: Ile powinien zarabiać prezes, a ile zwykły pracownik? Przeciętny prezes zarabia 100 razy tyle, ile pracownik, a powinien zarabiać najwyżej 10-20 razy więcej. Są na to badania!

Czytaj też: Kiedy będziemy zarabiali tyle, ile pracownicy na Zachodzie? I o ile więcej powinniśmy zarabiać, gdyby owoce wzrostu były równo dzielone?

Doganianie Europy zajmie nam dziesięciolecia

Wyniki są, delikatnie pisząc, rozbrajające. Wynika z nich, że średnią pensję unijną dostaniemy za ok. 50 lat, czyli w 2069 r. Niemcy dogonimy szybciej, bo już w 2057 r. (tam zarobki rosły ostatnio wolniej niż unijna średnia).

Oczywiście szybciej byśmy doganiali Zachód, gdyby zarobki tam się zatrzymały. Z obliczeń Thorntona wynika, że przy zachowaniu dotychczasowego tempa wzrostów naszych pensji w 2027 r. dogonilibyśmy dzisiejszą Portugalię, dwa lata później Grecję, a w 2032 r. Hiszpanię. Francję – w 2045 r. To lepsze prognozy niż w poprzednim raporcie. Eksperci jednak tonują nastroje:

Cóż, to smutny raport, w sam raz do czytania na długi jesienny wieczór. Ale – żeby nie popaść w jesienną melancholię – mamy kilka pomysłów, które powinny przyspieszyć tempo doganiania Zachodu w kwestii naszych zarobków. I że nie zatrzymamy się na etapie bycia montowniami dla zachodnich firm. A może nawet już nie za 50, ale 25 lat, będziemy zarabiali tyle, ile przeciętny zachodni Europejczyk.

Czytaj też: Ile w przyszłym roku muszą ci zapłacić za godzinę pracy? I czy to dużo czy mało? Krok ku sprawiedliwości czy granda? Liczę!

Subiektywny aneks do planu Morawieckiego

Do tej pory naszym atutem jako kraju była duża liczba nieźle wykwalifikowanych, znających języki, lecz wciąż tanich pracowników. Nie „żyjemy” z wiedzy, innowacji, patentów, wynalazków, lecz z względnie taniej pracy. Wszystko, czego potrzebujemy, to wyższego PKB na mieszkańca. Jego część i tak trafia do pracowników, a im więcej będzie do podziału, tym wyższe będą nasze zarobki. Jak zwiększyć tort?

Po pierwsze: automatyzacja i robotyzacja, co pozwoli wytwarzać więcej w tym samym czasie. Do 2022 r. globalnie ubędzie 75 mln miejsc pracy z powodu zastępowania maszynami ludzi. Ale w tym samym czasie powstać może 133 mln nowych miejsc pracy w wyniku nowego podziału pracy między ludźmi i maszynami oraz sztuczną inteligencją.

Dlatego jednocześnie z automatyzacją trzeba dopasować kompetencje pracowników do potrzeb nowych miejsc pracy – to po drugie. Zmienić system edukacji, „produkować” więcej pracowników o szerokich, elastycznych kompetencjach niż wąsko wyspecjalizowanych pracowników schyłkowych branż.

Po trzecie: większa liczba pracujących względem emerytów. Nasze społeczeństwo się starzeje i już teraz zaczyna u nas brakować rąk do pracy, a w związku z obniżeniem wieku emerytalnego i niskim przyrostem naturalnym ten trend tylko się pogłębi. Możemy albo otworzyć się na większą liczbę imigrantów (już teraz Polska wydaje najwięcej pozwoleń na pracę dla osób spoza UE), albo zachęcić do powrotu Polaków z zagranicy. Ostatnio rząd chciał zrobić coś odwrotnego – zapowiedział wyższe składki ZUS dla najlepiej zarabiających specjalistów (potem się z tego wycofał).

Po czwarte: współpraca między sektorem naukowo-badawczym a biznesem. Polskie uczelnie i polscy wynalazcy wpadają na genialne pomysły, ale ich sukces zaczyna i zwykle kończy się na etapie uczelnianych zaciszy. Nie potrafiliśmy do tej pory skomercjalizować żadnego wynalazku. Nie mamy polskiej Nokii. Grafen? Perowskity? Mało jest chętnych, żeby podejmować trud finansowania ryzykownych inwestycji, więc rząd powinien do tego zachęcać ulgami podatkowymi i budowaniem różnych rozwiązań, które to ułatwiają.