System emerytalny ma być nie tylko efektywny i możliwy do sfinansowania, ale również sprawiedliwy. Duńczycy już dawno uznali, że sprawiedliwe jest przechodzenie na emeryturę zarówno kobiet, jak i mężczyzn w wieku 67 lat. Teraz planują kolejny skok w nieznane, czyli reformę, jaka się jeszcze w świecie zachodnim nie wydarzyła. Chodzi o podniesienie wieku emerytalnego dla obu płci do… 74 lat
A ten wiek to i tak kompromis, bo pierwotne zakładano podniesienie wieku emerytalnego do 77 lat. Mocne! Protestów nie ma. Może dlatego, że reforma jest rozłożona w czasie. Ale nie zmienia to faktu, że już się zaczęła. Z tym że dla Duńczyków nie jest to taki znów skok w nieznane. Mają wszystko dokładnie wyliczone. I wiedzą już, jaka będzie ostatecznie emerytura w Danii za kilka dekad. No właśnie, jaka?
- Jak zacząć inwestować? Jak kupić swój pierwszy ETF? Gdzie go znaleźć i na co uważać? Przewodnik krok po kroku dla debiutantów [POWERED BY XTB]
- Prawdziwym królestwem gotówki nie są Niemcy. Jest nim dalekowschodni gigant znany z nowych technologii. Ludzie wolą tam banknoty. Dlaczego? [POWERED BY EURONET]
- Ile kosztuje nas drogowa brawura? Podliczyli koszty zbyt szybkiej jazdy w skali kraju. Jak „zaoszczędzić” życie i pieniądze? Technologia na pomoc [POWERED BY PZU]
Planowanie w perspektywie półwiecza to jest coś, co może zaimponować. Oznacza to stopniowe wprowadzanie zmian przez dekady. Właśnie m.in. po to, żeby nie wzbudzać protestów społecznych, a w kolejnych decyzjach opierać się na aktualizacjach danych demograficznych i powoli przyzwyczajać pracowników, którzy na razie dopiero wchodzą na rynek pracy, że będą pracowali dłużej. Bo i dłużej trwać będzie ich życie.
Można założyć, że w związku z postępem medycyny, ale również postępem automatyzacji, robotyzacji i wsparcia sztucznej inteligencji praca w tym jednym z najbardziej zaawansowanych pod względem technologicznym kraju świata będzie oparta głównie na planowaniu, myśleniu i kierowaniu procesami wytwórczymi i usługowymi, co będzie fizycznie dużo lżejsze niż praca w ciężkich sektorach przemysłowych z początków XX w.
Już teraz nawet w Polsce sporo osób, które mają taką szansę i są zdrowe, pracuje powyżej 70. roku życia. Dzieje się tak zwłaszcza w sektorach szkolnictwa, edukacji akademickiej, w medycynie, nauce, opiece społecznej, wielu usługach.
Duńczycy pracują już teraz bardzo długo. W Unii Europejskiej Dania jest na 3. miejscu pod względem długości pracy w życiu zawodowym, zaraz po Holandii i Szwecji. Według danych Eurostatu przeciętnie pracownik w Danii pracuje w ciągu życia aż 41,3 lat. Dla mężczyzn wskaźnik ten wynosi 42,8 lat, a dla kobiet 39,8 lat. Polska jest w tym zestawieniu wśród państw z krótszym życiem zawodowym. Przeciętnie pracujemy 35,2 lat Ale z poniższego wykresu wynika, że można pracować naprawdę długo. To przypadek np. Islandczyków. Pracują w swoim życiu przeciętnie… 45,7 lat…
Duńczycy planują emerytury przyszłym pokoleniom
Specjalna Komisja Emerytalna powołana w celu zbadania planowanej reformy emerytalnej zakłada wolniejsze podnoszenie wieku emerytalnego w przyszłości, ale żeby obowiązywało to wszystkie grupy zawodowe i społeczne. Na tym ma polegać sprawiedliwy i egalitarny charakter reformy.
Komisja została powołana w 2020 r., żeby przeanalizować związek między rosnącą oczekiwaną długością życia a oczekiwaną długością życia w zdrowiu. I doszła do tego, że wzrost oczekiwanej długości życia ma zostać podzielony odpowiednio w stosunku 80% i 20% pomiędzy okresem aktywności zawodowej a emeryturę. W perspektywie końca XXI w. standardowy wiek emerytalny wzrósłby więc do 74 lat (z pierwotnych wyliczeń wynikało nawet 77 lat).
Według Komisji istnieją duże różnice w oczekiwanej długości życia różnych grup społecznych. Osoby o niskim poziomie wykształcenia i wykonujące prace wymagające wysiłku fizycznego mają średnio znacznie niższą oczekiwaną długość życia niż pracownicy naukowi. Jednak eksperci z Komisji uznali, że kwestia sprawiedliwości nie powinna być regulowana przez przywileje emerytalne, lecz poprzez rehabilitację, renty inwalidzkie, bezpieczeństwo i higienę pracy, a także przez zmianę kwalifikacji i szkolenia pracowników.
To ciekawa wizja. Zamiast rozkładania rąk i narzekania, że ludzie może nie są zbyt zdrowi, że mają różne problemy, że specyfika pracy w różnych zawodach nie pozwala im na późniejszą emeryturę… Zamiast tego: mobilizacja społeczna i zwrócenie uwagi, że w dobrze zarządzanym państwie można walczyć również z tak – wydawałoby się obiektywnymi – zjawiskami jak stan zdrowia pozwalający na dłuższą pracę. Jeśli ktoś nie będzie mógł aż tak długo pracować, będzie miał inne opcje: wcześniejszą emeryturę (przyjmuje się tu trzy lata krótszy wiek niż emerytura), renty i inne świadczenia społeczne.
Przedłużenie wieku dotyczy pierwszego filaru systemu emerytalnego opartego na zdefiniowanych świadczeniach obliczanych ze składek. Oprócz takiej emerytury związanej z wiekiem funkcjonuje drugi filar, który obejmuje świadczenia zdefiniowane dodatkowymi składkami (średnia stawka składki wynosi ok. 12% wynagrodzenia brutto, ale zmienia się w zależności od stawek wynegocjowanych w pracowniczych układach zbiorowych). Trzeci filar składa się z indywidualnych, dobrowolnych programów emerytalnych, które są podobne w konstrukcji do tych w drugim filarze.
Dziś emerytura na zasadach powszechnych związana z wiekiem jest dostępna w Danii od 67. roku życia, co dotyczy osób urodzonych w 1956 r. lub później. Istnieje możliwość odroczenia przejścia na emeryturę na okres do 10 lat, co skutkuje wyższymi świadczeniami emerytalnymi. Duński system emerytalny jest uznawany za jeden z najlepszych na świecie. Przeszedł w ostatnich latach dwie reformy, których wynikiem jest właśnie perspektywa dużego przedłużenia okresu pracy zawodowe. Te reformy to: Porozumienie o opiece społecznej z 2006 r. i Reforma emerytalna z 2011 r.
Równy wiek emerytalny, nacisk na opiekę zdrowotną
Reforma została bardzo precyzyjnie opisana m.in. w „Raporcie o starzeniu się społeczeństwa” z 2024 r., który przedstawia długoterminowe prognozy wpływu starzenia się społeczeństwa na gospodarkę i budżet przy niezmienionej polityce. Duńczycy mają nie tylko wszystko dokładnie obliczone, ale też wciąż pracują nad aktualizacją danych. Społeczeństwo ma być świadome tego, że zmiany wynikają nie z odgórnych założeń i arbitralnych decyzji politycznych, tylko z danych. Wydanie z 2024 r. jest już ósmą aktualizacją i obejmuje okres do 2070 r. Całość dokumentu można przeczytać tu.
Reforma z 2006 r. jest podstawowym punktem odniesienia, bo wprowadziła mechanizm indeksacji, który wiąże ustawowy wiek emerytalny z oczekiwaną długością życia 60-latka. Oznacza to, że wraz ze wzrostem oczekiwanej długości życia ustawowy wiek emerytalny również wzrośnie – w stosunku jeden do jednego. Z kolei reforma z 2011 r. przyspieszyła pierwszą podwyżkę wieku emerytalnego i skróciła okres wcześniejszej emerytury z pięciu do trzech lat. Indeksacja wieku emerytalnego ma kluczowe znaczenie również dla zapewnienia stabilności fiskalnej w Danii.
Jaki jest mechanizm indeksacji ustawowego wieku emerytalnego? Zakłada on okres emerytalny wynoszący 14,5 roku na podstawie oczekiwanej na danym etapie decyzji długość życia 60-latka. Ustawowy wiek emerytalny może być podwyższany co pięć lat o pół roku lub rok. Podwyżki muszą zostać zatwierdzone przez parlament z 15-letnim wyprzedzeniem.
Ostatnia decyzja dotycząca mechanizmu indeksacji została podjęta przez parlament w 2020 r., Podnosi ona ustawowy wiek emerytalny do 69 lat od 2035 r. Następna decyzja dotycząca mechanizmu indeksacji zostanie podjęta w 2025 r., a wiek emerytalny ma zostać podniesiony wtedy do 70 lat od 2040 r. na podstawie prognoz dotyczących oczekiwanej długości życia.
Przykład: Podwyższenie wieku emerytalnego w 2035 r. (decyzja podjęta z 15-letnim wyprzedzeniem, czyli w 2020 r.):
• zakładana oczekiwana długość życia = oczekiwana długość życia 60-latków w 2019 r. (najnowsze znane dane w 2020 r.) + zakładany wzrost o 0,6 roku w okresie ogłoszenia wynoszącym 15 lat = (60 + 23,8) + 0,6 = 84,4 lata (długość życia);
• obliczony wiek emerytalny w 2035 r. = zakładana oczekiwana długość życia – 14,5 roku (to założony gwarantowany okres emerytalny) = 84,4-14,5 = 69,9 roku;
• obliczony wiek emerytalny w 2035 r. (zaokrąglony) = obliczony wiek emerytalny w 2035 r. zaokrąglony do najbliższej połowy roku = 70 lat;
• Rzeczywisty wiek emerytalny w 2035 r. = 69 (z powodu ograniczenia maksymalnego wzrostu o 1 rok – ustawowy wiek emerytalny wynosi 68 lat w 2034 r.).
Stopniowe podnoszenie ustawowego wieku emerytalnego w rytm rosnącej długości życia zapewnia, że każde kolejne pokolenie może spodziewać się mniej więcej takiej samej liczby lat na emeryturze (założone 14,5 roku przeżycia na emeryturze), biorąc pod uwagę prognozowany wzrost średniej długości życia.
Czego mogą spodziewać się kolejne pokolenia. Czy można to już obecnie z grubsza oszacować? Duńskie Ministerstwo Finansów podaje szacunki w specjalnej tabeli. To rodzaj przewodnika po wieku emerytalnym. Z tym że szczegółowe decyzje będą zapadały w kolejnych latach. Proporcjonalnie rośnie również uprawnienie do przejścia na wcześniejszą emeryturę, zawsze trzy lata przed normalnym wiekiem emerytalnym.
Czy 74 lata jako wiek emerytalny to naprawdę tak dużo?
Jakkolwiek szokująco dla wielu osób obecnie może brzmieć określenie wieku emerytalnego na 74 lata, to trzeba jasno powiedzieć, że nie jest to nagła, niespodziewana i nieprzemyślana decyzja. To wynik precyzyjnych obliczeń tempa, w jakim będzie rosła w Danii przeciętna długość życia w perspektywie kilkudziesięciu lat. Dojście do tego maksymalnego wieku zajmie 45 lat, więc dotyczy osób obecnie podejmujących pracę. Nie będzie zaskoczenia w trakcie pracy zawodowej. Czy można aż tak długofalowo zaplanować długość trwania życia? Wynika to z dotychczasowych trendów.
A co, jeśli trwanie życia nie będzie wzrastać w przewidzianym obecnie tempie? Na każdym etapie decyzji o wzroście wieku emerytalnego i tak potrzebna będzie oddzielna decyzja parlamentu. Ta decyzja będzie się opierała na aktualnych wskaźnikach, podobnych do GUS-owskich tabel trwania życia. Aktualna tabela GUS za rok 2024 jest dostępna tu.
Aktualne przybliżone szacunki demograficzne w Danii wyglądają tak jak na grafice poniżej. Na pierwszym wykresie widać prognozy oczekiwanej długości życia dla 60-latka (średnia nieważona dla mężczyzn i kobiet). Widać tu silny wzrost przeciętnego trwania życia niemal do 90. roku. Na drugim wykresie zaznaczone są progi wiekowe dla emerytury na warunkach powszechnych wynikającej z osiągnięcia określonego wieku emerytalnego i wcześniejszej emerytury, zawsze o 3 lata przed normalnym wiekiem emerytalnym. Rok 2070 to aktualnie docelowy próg reformy emerytalnej.
Ważna jest uwaga duńskiego Ministerstwa Finansów: zmiany wieku przejścia na wcześniejszą emeryturę i emeryturę wynikającą z osiągnięcia wieku emerytalnego spowodowane wzrostem oczekiwanej długości życia muszą zostać zatwierdzone przez parlament na 12 (wcześniejsza emerytura) i 15 (old-age, czyli właściwa emerytura wynikająca z wieku) lat przed ich wejściem w życie. Podwyżki do 2035 r. są już zatwierdzone. Podwyżki po 2035 r. są prognozowane na podstawie oczekiwanej długości życia i przy założeniu, że parlament je potwierdzi.
W prognozach ustawowy wiek emerytalny wzrasta zgodnie z zasadą indeksacji ustaloną w Porozumieniu socjalnym – 2006 – i Reformie emerytalnej – 2011. Następna decyzja dotycząca mechanizmu indeksacji zostanie podjęta przed końcem 2025 r., kiedy to parlament ma potwierdzić, że ustawowy wiek emerytalny zostanie podniesiony do 70 lat od 2040 r.
System emerytalny podąża za demografią i możliwościami państwa
Demografowie szacują, że populacja Danii wzrośnie z 5,9 miliona mieszkańców w 2022 r. do 6,2 miliona w 2070 r. Ponadto przewidują, że tzw. współczynnik obciążenia demograficznego (populacja 65+ w stosunku do populacji w przedziale wiekowym 20-64) wzrośnie z 35,4 w 2022 r. do 56,5 w 2070 r., co doprowadzi do sporo wyższych wydatków na emerytury publiczne. Oczekiwana długość życia w wieku 60 lat wzrasta o 5 lat dla mężczyzn i kobiet w okresie 2022-2070.
AWG/EPC prognozuje, że średni efektywny wiek przejścia na emeryturę wzrośnie o 3,7 roku dla mężczyzn w latach 2022–2070 i o 4,4 roku dla kobiet. Jednak ten prognozowany wzrost średniego efektywnego wieku przejścia na emeryturę jest znacznie mniejszy niż oczekiwany wzrost ustawowego wieku emerytalnego, który wzrasta z 67 lat w 2023 r. do 74 lat w 2070 r., co stanowi wzrost o 7 lat. Z szacunków MF wynika, że wskaźnik zatrudnienia osób w wieku ok. 74 lat znacznie wzrośnie w 2070 r. (aż do ok. 20%) w porównaniu z tym, co obserwujemy obecnie (ok. 10%).
Jakie byłyby skutki budżetowe, gdyby z jakichś powodów załamał się system indeksacji, na który umówili się Duńczycy wiele lat temu? Pokazują to grafiki duńskiego MF ze scenariuszem niezmienionego ustawowego wieku emerytalnego. Wpływ na wydatki emerytalne, jeśli duński mechanizm indeksacji wczesnego i ustawowego wieku emerytalnego zatrzymałby się po 2023 r., byłby bardzo duży. Wydatki na emerytury publiczne wzrosłyby o 2 pkt proc. PKB od 2022 r. do 2070 r., bo wraz ze wzrostem oczekiwanej długości życia powstałaby duża luka w finansowaniu systemu.
Nawet tak bogatego państwa jak Dania nie byłoby stać na sfinansowanie powstałej różnicy. Zresztą, jak dowodzą prace ekonomistów i nasze powszechne doświadczenie, bogactwo narodów bierze się z pracy. Duńczycy wykorzystują to doświadczenie w planach emerytalnych do 2070 r.
Trend jest nieubłagany, u nas też czas na myślenie o zmianach
Starzenie się społeczeństwa to nie tylko problem Danii i nie tylko problem mieszkańców Europy. To trend zauważalny w wielu krajach na świecie, z wyjątkiem wciąż bardzo młodej i szybko wzrastającej populacji Afryki i niektórych krajów azjatyckich. Ale w większości krajów zachodnich przybywa ludzi w wieku ponad 60-65 lat, a coraz mniej jest młodych pokoleń rozpoczynających pracę, coraz mniej też rodzi się dzieci.
W odpowiedzi na zmiany demograficzne, rządy coraz częściej planują reformy emerytalne. Wśród wprowadzanych czy proponowanych rozwiązań niemal zawsze znajdują się zachęty do późniejszego przejścia na emeryturę, co często spotyka się z protestami obywateli.
Coraz częściej sprawą efektywnych systemów emerytalnych zajmują się też naukowcy. Pod koniec 2024 r. wpływ starzenia się społeczeństwa na kształt reform emerytalnych oceniło na platformie VoxEU/CEPR dwoje naukowców: Giulia Giupponi z Bocconi University i Arthur Seibold z University of Mannheim.
Z zebranych przez nich danych wynika, że podczas gdy w 1950 r. tylko 8% osób w Europie i Ameryce Północnej miało 65 lat i więcej, to w 2024 r. było już osób w tym wieku niemal 20%. Współczynnik obciążenia demograficznego – stosunek osób w wieku ponad 65 lat do populacji w wieku produkcyjnym – wzrósł ponad dwukrotnie z 14% w 1950 r. do 33% w 2024 r. i przewiduje się, że do 2050 r. osiągnie 50%. Widać to na grafice poniżej:
Tymczasem większość publicznych systemów emerytalnych działa na podstawie mechanizmu, w którym składki od osób pracujących finansują wypłaty emerytur. Starzenie się populacji powoli staje się ciężarem nie do utrzymania dla systemów emerytalnych. To wyzwanie dla każdego systemu emerytalnego, nawet dla tych nielicznych w świecie systemów kapitałowych. W wielu krajach emerytury stanowią największą pojedynczą pozycję wydatków publicznych. Przeciętnie w krajach OECD wydatki na emerytury to sprawa ok. 18% całkowitych wydatków publicznych lub 8% PKB. W Polsce w 2024 r. wydatki na emerytury i renty z ZUS wyniosły ok. 340 mld zł, co stanowiło aż 10,5% PKB.
Z pierwszych danych wynika, że Polska w 2024 r. spadła na ostatnie miejsce w Europie, jeśli chodzi o współczynnik dzietności. Średnio na jedną Polkę przypada u nas 1,11 dziecka. „To nie tylko najniższy wynik na kontynencie, ale też trzeci najgorszy wśród wszystkich krajów OECD” – skomentował te dane Business Insider. Jest znacznie gorzej, niż zakładały najczarniejsze scenariusze ekspertów sprzed raptem kilku lat.
Żeby złagodzić presję budżetową, rządy wdrażają reformy publicznych systemów emerytalnych. Głównym motywem zmian są zachęty do późniejszego przechodzenia na emeryturę. Mogą one przybierać postać ustalania potencjalnie niższych emerytur w normalnym wieku emerytalnym, a coraz wyższych świadczeń w późniejszym okresie. Ten pierwszy mechanizm ma pozytywny wpływ, bo pracownicy reagują przedłużaniem pracy zawodowej i opóźnianiem swojego przejścia na emeryturę. Ale same zachęty nie wystarczają. W pewnym momencie systemy potrzebują reform radykalnych.
Czy takie radykalne zmiany mogą w najbliższym czasie nastąpić w Polsce? Doświadczenia sprzed kilkunastu lat, kiedy poprzednia koalicja PO-PSL wprowadziła podwyższony wiek emerytalny, pokazują, że na razie może nie być do takich decyzji przestrzeni w polityce kolejnych rządów. Reforma z 202 r. stała się osią sporu między dwiema wielkimi siłami politycznymi, ówczesnym rządem a idącą po władzę w 2015 r. Zjednoczoną Prawicą, a społeczeństwo odniosło się do wycofania tej reformy bardzo pozytywnie. Identyczny dla kobiet i mężczyzn wiek emerytalny 67 lat mocno ludzi zabolał.
Przeczytaj koniecznie, jak planują emerytury najlepsi: Więcej emerytów, mniej dzieci. Jak żyć i nie bać się o emeryturę? Oto najlepsze systemy emerytalne na świecie i… ważna recepta dla każdego z nas
Jak się przygotować do dłuższej pracy?
Ale czy koniecznie trzeba arbitralnie ustalać taki jednolity wiek, jeśli społeczeństwo nie jest jeszcze na to gotowe? Pomysły płynące z Danii pokazują, że podniesienie wieku emerytalnego to jedna sprawa, ale zapewnienie społeczeństwu długiego życia w zdrowiu, to drugi filar, na którym oparte są projekty duńskie.
Profilaktyka ogólnego stanu zdrowia i zdrowia pracownika (z uwzględnieniem specyficznych dla każdego zawodu chorób), opieka lekarska na każdym etapie, higiena pracy i zapewnianie dobrych relacji w firmach to coraz bardziej paląca konieczność. Jest coraz mniej osób na rynku pracy, również w Polsce i coraz lepiej trzeba dbać o te dostępne zasoby. Sporo osób, zamiast opuszczać rynek pracy, może na nim jeszcze pozostać.
Ciekawe są dane dotyczące trwania życia w zdrowiu Europejczyków publikowane sukcesywnie przez unijny urząd statystyczny Eurostat. W Danii np. trwanie życia w zdrowiu dla kobiet i mężczyzn po 65. roku życia wynosi ponad 10 lat, a w Polsce ten wskaźnik to tylko 8 lat, jednak to w sumie 73 lata w zdrowiu. Z kolei w Szwecji, która jest tu liderem europejskim to dla obu płci ok. 14 lat po 65 roku życia. Z tego wynika, że praca po 70. roku życia mieści się nawet teraz jak najbardziej w ramach przeciętnego zdrowego życia społeczeństwa duńskiego, szwedzkiego czy polskiego. Ale warto to poprawiać.
Wydłużenie trwania życia w zdrowiu nie następuje z dnia na dzień, dlatego w Danii reforma emerytalna oparta w pewnym stopniu na potencjale zdrowotnym pracowników, rozpisana została na kilka dekad. W docelowym systemie emerytalnym najwcześniej wezmą udział obecni młodzi dorośli, którzy studiują lub dopiero rozpoczynają karierę zawodową. Mają czas na dostosowanie się do nowych warunków. Żeby zdrowiej żyć, muszą oczywiście przebywać w czystym środowisku, mieć dostęp do zdrowej wody i żywności, mieć zapewnioną higienę pracy i odpoczynku, dobre warunki do uprawiania sportu i regeneracji, a także – opieki zdrowotnej. Z drugiej strony warto unikać alkoholu, papierosów, narkotyków, siedzącego trybu życia…
Zobacz też jak sam Samcik oszczędza na fundusz spełniania marzeń: O strategii czterech ćwiartek, czyli poznaj mój długoterminowy sposób lokowania pieniędzy na dobre i złe czasy. Jakie wyniki dała w zeszłym roku strategia czterech ćwiartek?
Zobacz wideofelieton dotyczący PPK oraz sprawdź ile zarobią fundusze obligacji na zbliżających się obniżkach stóp procentowych:
———————–
ZAPISZ SIĘ NA NASZE NEWSLETTERY
>>> W każdy weekend sam Samcik podsumowuje tydzień wokół Twojego portfela. Co wydarzenia ostatnich dni oznaczają dla Twoich pieniędzy? Jakie powinieneś wyciągnąć wnioski dla oszczędności? Kliknij i się zapisz.
>>> Newsletter „Subiektywnie o Świ(e)cie i Technologiach” będziesz dostawać na swoją skrzynkę e-mail w każdy czwartek bladym świtem. Będzie to podsumowanie najważniejszych rzeczy, o których musisz wiedzieć ze świata wielkich finansów, banków centralnych, najpotężniejszych korporacji oraz nowych technologii. Kliknij i się zapisz.
——————————-
SPRAWDŹ RANKING DEPOZYTÓW I KONT OSZCZĘDNOŚCIOWYCH
Zastanawiasz się, co zrobić z pieniędzmi? W którym banku jest najwyższe oprocentowanie pieniędzy na długo, a w którym na krótko? Który najlepiej zapłaci za nowe środki, a który „w standardzie”? Sprawdź „Okazjomat Samcikowy” – to aktualizowane na bieżąco rankingi lokat, kont oszczędnościowych, a także kont osobistych, rachunków firmowych i kart kredytowych. Wszystkie tabele znajdziesz w zakładce „Rankingi” w „Subiektywnie o Finansach”.
———————————-
POSŁUCHAJ NASZYCH PODCASTÓW:
>>> FST (251): KTO WYGRA WYŚCIG O SZTUCZNĄ INTELIGENCJĘ? Trwa w najlepsze wyścig o dominację na rynku sztucznej inteligencji. Czy na końcu tego wyścigu będzie superinteligencja, która będzie w stanie przejąć nad nami władzę? Na jakim etapie rozwoju są dziś modele językowe sztucznej inteligencji? Czy dziesiątki miliardów dolarów, które zainwestowały wielkie korporacje cyfrowe w rozwój sztucznej inteligencji, kiedykolwiek się zwrócą? Maciej Danielewicz rozmawia z prof. Jakubem Growcem ze Szkoły Głównej Handlowej. Zapraszam do posłuchania!
>>> FST (252): GOSPODARCZA STRATEGIA RZĄDU. CZY LECI Z NAMI PILOT? Specjalne wydanie podcastu „Finansowe Sensacje Tygodnia”, w którym komentujemy nową gospodarczą strategię dla Polski, ogłoszoną w poniedziałek przez premiera Donalda Tuska oraz ministra finansów Andrzeja Domańskiego. Co jest z nią nie tak? Czy leci z nami pilot? I jak powinna wyglądać strategia, dzięki której za 30 lat znów moglibyśmy powiedzieć: „Polska rozwijała się najszybciej w Europie!”. Zapraszam do posłuchania!
>>> FST (250): SAM SAMCIK W WASZYCH SPRAWACH. Sam Samcik opowiada o najciekawszych interwencjach w sprawach czytelników „Subiektywnie o Finansach”, które trafiły na biurka Ekipy Samcika. Pechowy przelew BLIK, który trafił nie na to konto, na które powinien. Umowa leasingu z pułapką, która kosztowała klienta 4000 zł. Zawyżone prognozy w rachunkach za energię. Zaniżone kwoty w ogólnych warunkach ubezpieczenia auto-casco. I ryzykowne inwestycje w ziemię. Zapraszam do posłuchania!
>>> FST (249): DLACZEGO NIE OPŁACA SIĘ MIEĆ DZIECI? W najnowszym odcinku naszego podcastu Ekipa Samcika – w składzie Maciek Danielewicz, Piotr Rosik oraz sam Samcik – omawia sprawy ważne dla świata, ale też dla naszych portfeli. W co inwestować pieniądze w erze Donalda Trumpa? Czy akcje w USA mogą być jeszcze droższe? Czy Trump zniszczy wartość dolara czy też wyniesie ją na nowe szczyty? Ale nie samym Trumpem ciułacz żyje, a w związku z tym przyglądamy się też katastrofie na rynku diamentów oraz zaskakującym badaniom naukowców, z których wynika, że nie mamy dzieci, bo nam się to już… nie opłaca. Zapraszam do posłuchania.
>>> FST (247): OBNIŻEK STÓP PROCENTOWYCH NIE BĘDZIE? W najbliższych latach – nie w najbliższym roku, lecz latach! – nie będzie przestrzeni do cięć stóp procentowych banku centralnego – mówi w rozmowie z Maciejem Danielewiczem prof. Joanna Tyrowicz, członkini Rady Polityki Pieniężnej. Inflacja wciąż jest podwyższona, a obecny poziom stóp procentowych – zdaniem prof. Tyrowicz – nie gwarantuje sprowadzenia jej do celu NBP, który wynosi 2,5%. Duża dawka rzetelnej wiedzy od wybitnej ekspertki od polityki pieniężnej i rynku pracy. Warto posłuchać i się czegoś nauczyć. Tu można wysłuchać podcastu.
——————————-
ZAPLANUJ ZAMOŻNOŚĆ Z SAMCIKIEM
Myślisz, że nie masz szans na żywot rentiera? Że masz za mało oszczędności? Że za mało zarabiasz? Że nie umiał(a)byś dobrze ulokować pieniędzy, gdybyś je miał(a)? W tym e-booku pokazuję, że przy odrobinie konsekwencji, pomyślunku i, posiadając dobry plan, niemal każdy może zostać rentierem. Jak bezboleśnie oszczędzać, prosto inwestować i jak już teraz zaplanować swoje rentierstwo – o tym jest ten e-book. Praktyczne rady i wskazówki. Zapraszam do przeczytania – to prosty plan dla Twojej niezależności finansowej. Polecam też trzy inne e-booki: o tym, jak zrobić porządek w domowym budżecie i raz na zawsze wyjść z długów, jak bez podejmowania ryzyka wycisnąć więcej z poduszki finansowej i jak oszczędzać na przyszłość dzieci.
————————————
MACIEJ SAMCIK ZAPRASZA DO INWESTOWANIA NA EMERYTURĘ:
Zapraszam do lokowania oszczędności ze sprawdzonymi przeze mnie osobiście partnerami. Poniższe oferty sprawdziłem osobiście i w większości z tych firm inwestuję część swoich prywatnych oszczędności. Pamiętaj jednak: to nie jest rekomendacja. Jestem tylko blogerem finansowym, nie mam licencji doradcy inwestycyjnego, nie wolno mi nic rekomendować. Inwestujesz na swoje ryzyko, bo to Twoje pieniądze. Pamiętaj o dywersyfikacji. Każdy popełnia błędy w inwestowaniu, ale trzeba limitować ich wartość. O mojej filozofii inwestowania – samcikowej strategii czterech ćwiartek – przeczytaj tutaj. Wyniki strategii czterech ćwiartek w 2024 r. – znajdziesz tutaj.
>>> Inwestuj w PRZYSZŁE RENTIERSTWO lub NA EMERYTURĘ w funduszach UNIQA TFI. W ofercie TFI UNIQA są fundusze pozwalające łatwo i bezpiecznie (czyli poprzez firmę, która ma siedzibę w Polsce, ma polskojęzyczną obsługę i spełnia wszystkie standardy wyznaczone przez polskich regulatorów) zainwestować pieniądze na całym świecie. Część funduszy ma niską opłatę za zarządzanie (0,5% w skali roku). Te fundusze można kupić przez internet, w ramach programu „Tanie Oszczędzanie”, jak również w ramach konta IKZE (dodatkowo ulga w podatku PIT) lub konta IKE (dodatkowo brak podatku Belki). Przy zakupie internetowym nie płaci się też, rzecz jasna, żadnych opłat manipulacyjnych. Na stronie akcji edukacyjnej „Wyciskanie emerytury” znajdziesz ważne wieści dla Twojej przyszłości finansowej.
>>> INWESTUJ NA CAŁYM ŚWIECIE, przetestuj Plany Inwestycyjne w ramach aplikacji mobilnej XTB. To prosty mechanizm, który pozwala inwestować na całym świecie bez konieczności podejmowania zbyt wielu decyzji, poświęcania czasu oraz nabywania specjalistycznej wiedzy. Jak to wygląda i jak działa? Ściągasz aplikację mobilną XTB, wybierasz opcję „Plany Inwestycyjne” (w aplikacji druga ikona od lewej na dole), wybierasz jeden lub kilka spośród ETF-ów obejmujących inwestowanie w różnych regionach świata, wybierasz podział pieniędzy w ramach portfela (albo zostawiasz automatycznie podpowiadany podział po równo), wpłacasz pieniądze (BLIKiem, przelewem ekspresowym, PayPalem, kartą płatniczą…) i gotowe. Inwestujesz na całym świecie. Tę możliwość możesz przetestować, klikając tutaj. A więcej porad o inteligentnym inwestowaniu – na stronie akcji edukacyjnej „Inwestuj z XTB”
>>> Uzyskaj WSPARCIE W INWESTOWANIU. Sprawdź usługę doradztwa inwestycyjnego w BNP PARIBAS BANK POLSKA. Masz już trochę grosza przy duszy, ale (jeszcze) nie jesteś milionerem? Sprawdź usługę doradztwa inwestycyjnego w domu maklerskim BNP Paribas. Wbrew pozorom wcale nie jest zarezerwowana wyłącznie dla finansowych krezusów. Na jakie usługi możesz liczyć i jak doradca inwestycyjny może pomóc przy inwestowaniu kwot rzędu kilkadziesiąt tysięcy złotych? Czym doradca inwestycyjny różni się od doradcy finansowego? Jakie usługi oferuje i czy trzeba za nie dodatkowo płacić? Zapraszam do przeczytania rozmowy na ten temat oraz do wypróbowania doradztwa inwestycyjnego w biurze maklerskim BNP Paribas. A wszystkie aktualne oferty inwestycyjne BNP Paribas znajdziesz tutaj.
>>> ZŁOTO W MONETACH lub sztabkach kupuj bezpiecznie i w częściach w sklepie Goldsaver. W Goldsaver każdy może kupić sztabkę złota po kawałku we własnym tempie i bez zobowiązań. Kliknij ten link, załóż konto i kupuj złoto w częściach. W jakiej cenie kupujesz złoto? W Goldsaver zawsze jest to kurs złota w NBP powiększony o 6,9% (koszt przechowywania, pakowania, wysyłki oraz marża sprzedawcy). Z kolei cena złota w NBP odzwierciedla kurs z londyńskiej giełdy metali. Za marką Goldsaver stoi – należący do tej samej grupy kapitałowej – Goldenmark, czyli jeden z najważniejszych na polskim rynku dystrybutor metali szlachetnych, który w ciągu 14 lat działalności dostarczył Polakom około 17 ton fizycznego złota.
>>> KRYPTOWALUTY, w tym bitcoina, bezpiecznie włóż do smartfonu w kantorze QUARK. Jeśli myślisz o lokowaniu części pieniędzy na rynku kryptowalut, ale nie wiesz, jak się za to zabrać i gdzie kupić swoją pierwszą kryptowalutę, to możesz skorzystać z usług sieci kantorów Quark. To najstarsza sieć tego typu w kraju – w bezpieczny, wiarygodny sposób kupisz tam kryptowalutę i uzyskasz pomoc dotyczącą jej przechowywania. Więcej szczegółów na stronie Quark.
>>> Pieniądze w bezpiecznym miejscu POZA POLSKĄ LOKUJ za pomocą RAISIN. Przetestuj, jak działa geograficzna dywersyfikacja oszczędności za pomocą niemieckiej platformy Raisin, która łączy polskich oszczędzających z instytucjami finansowymi z innych krajów. Platforma pozwala klientom na deponowanie środków bez konieczności ponownego potwierdzania tożsamości czy też uzyskiwania dostępu do oddzielnej platformy dla każdego banku, tym samym usprawniając cały proces oszczędzania. Załóż bezpłatne konto w Raisin tutaj, a potem złóż zlecenie utworzenia lokaty, przelej pieniądze i przetestuj nową platformę do europejskiego oszczędzania dostępną w Polsce.
——————-
ZNAJDŹ SUBIEKTYWNOŚĆ W SOCIAL MEDIACH
Jesteśmy nie tylko w „Subiektywnie o Finansach”, gdzie czyta nas ok. pół miliona realnych odbiorców miesięcznie, ale też w mediach socjalnych, zwanych też społecznościowymi. Tam krótkie spostrzeżenia o newsach dotyczących Twoich pieniędzy. Śledź, followuj, bądź fanem, klikaj, podawaj dalej. Twórzmy razem społeczność ludzi troszczących się o swoje pieniądze i ich przyszłość.
>>> Nasz profil na Facebooku śledzi ok. 100 000 ludzi, dołącz do nich tutaj
>>> Samcikowy profil w portalu X śledzi 26 000 osób, dołącz do nich tutaj
>>> Nasz profil w Instagramie ma prawie 11 000 followersów, dołącz do nich tutaj
>>> Połącz się z Samcikiem w Linkedin jak 23 000 ludzi. Dołącz tutaj
>>> Nasz profil w YouTube subskrybuje 10 000 widzów. Dołącz do nich tutaj
>>> „Subiektywnie o Finansach” jest już w BlueSky. Dołącz i obserwuj!
——————————-
ZOBACZ NASZE WIDEO:
„Subiektywnie o Finansach” jest też na Youtubie. Raz w tygodniu duża rozmowa, a poza tym komentarze i wideofelietony poświęcone Twoim pieniądzom oraz poradniki i zapisy edukacyjnych webinarów. Koniecznie subskrybuj kanał „Subiektywnie o Finansach” na platformie Youtube.
Żródło zdjęcia: Febiyan/Unsplash
