Coraz mniej bankomatów i kłopoty z dostępem do gotówki? W wielu krajach to problem. Ale nie w Portugalii. Darmowy bankomat na każdym rogu!

W wielu krajach sieć bankomatów kurczy się, osłabiając dostęp konsumentów do gotówki. Bankom coraz bardziej nie opłaca się utrzymywanie urządzeń, z których korzysta coraz mniej osób. Koło się zamyka. Ale okazuje się, że nie w Portugalii. W tym kraju bankomaty nie służą tylko do wpłacania czy wypłacania pieniędzy. Zakres ich funkcjonalności i oferowanych przez nie usług jest bardzo szeroki, więc nie znikają z ulic portugalskich miast. To zasługa systemu Multibanco, który od 40 lat dominuje w portugalskim systemie płatności indywidualnych

Początek roku to być może jeszcze za wcześnie, żeby planować wakacje w słonecznej Portugalii, ale pewnie niedługo sporo osób będzie szukało ciekawego miejsca na wakacyjny odpoczynek. Zwiedzając Lizbonę, Porto czy Faro, warto pamiętać, że sporo usług związanych z płatnościami możemy zrealizować za pośrednictwem sieci bankomatów Multibanco. Tych leciwych i poczciwych, ale niestety często coraz rzadszych w polskich miastach urządzeń nie brakuje w Portugalii. Nie straszna im rosnąca popularność płatności bezgotówkowych.

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Multibanco to wspólna sieć bankomatów należąca do wielu banków portugalskich. Dzięki temu współdzieleniu bankomaty są dla banków dużo bardziej opłacalne, niż gdyby każdy bank musiał utrzymywać swoją odrębną sieć bankomatową. Jest to największa sieć międzybankowa w Portugalii, całkowicie zintegrowana, która łączy bankomaty – trzymajcie się poręczy – 27 banków. Główną cechą tego rozwiązania jest to, że sieć oferuje bardzo szeroki zakres usług.

Sieć Multibanco nie ogranicza się też tylko do bankomatów. Jest dostawcą usług bankowości mobilnej i internetowej. Jest również m.in. dostawcą innowacyjnej automatycznej usługi płatności za przejazdy Via Verde. Według dostępnych danych w 2019 r. wartość transakcji przetwarzanych za pośrednictwem systemu Multibanco była o ok. 50% wyższa w przypadku zakupów (zarówno online, jak i offline) niż w przypadku wypłat gotówki. Dzięki rozwojowi innych usług płatniczych opartych na sieci bankomatów udaje się zachować relatywnie duże nasycenie tymi urządzeniami na terytorium Portugalii.

Dostęp do sieci jest możliwy zarówno w portugalskich bankach, jak też w większości sklepów stacjonarnych lub internetowych. Urządzenia umożliwiają konsumentom wpłacanie i wypłacanie pieniędzy, ale także realizację wielu potrzebnych transakcji płatniczych, takich jak np. płacenie rachunków, zamawianie biletów do kina, opłacanie transportu, przejazdu autostradami, płacenie podatków lub doładowywanie telefonu komórkowego.

Czytaj też: Tak Szwajcarzy walczą o dostęp do gotówki. Co do sekundy mierzą czas dostępu każdego obywatela do najbliższego „wodopoju”. Banki, poczta, bankomaty…

Jak działa system Multibanco?

Multibanco to jednak głównie metoda płatności. Jak zapewnia operator – szybka i bezpieczna. Podczas realizacji transakcji kupujący wybiera Multibanco jako metodę płatności i otrzymuje od Payplug (platforma płatnicza dla sklepów stacjonarnych i internetowych, popularna w Europie i USA) specjalny kod referencyjny. Konsument może zapłacić natychmiast w punkcie sprzedaży lub przelewem za pośrednictwem bankowości internetowej, ale może też pójść do bankomatu, aby zapłacić za zakup kartą debetową lub gotówką, podając swoje dane kontaktowe.

Dzięki Payplug sprzedawcy i konsumenci mają dostęp m.in. do odroczonych płatności, nie muszą więc od razu pozbywać się pieniędzy ze swojego konta. To płatność typu post-pay. Na czym polega atrakcyjność takich transakcji? Multibanco oferuje kupującym dużą elastyczność: mogą płacić gdziekolwiek i kiedykolwiek chcą, za pośrednictwem wybranego przez siebie kanału płatności. Sama płatność odbywa się bezpośrednio między klientem a jego bankiem, a więc ryzyko oszustwa i utraty pieniędzy jest bardzo niskie.

Wysoki poziom bezpieczeństwa systemu opiera się m.in. na uwierzytelnianiu posiadacza karty, które odbywa się w chwili korzystania z bankomatu lub płatności w punkcie sprzedaży za pomocą jednorazowo wygenerowanego sześciocyfrowego kodu PIN. Operatorem sieci jest organizacja Sociedade Interbancária de Serviços SA (SIBS). System umożliwia klientom płacenie przelewem bankowym lub kartą w bankomacie.

Multibanco jest dostępne w ponad 11 000 bankomatów w całym kraju ulokowanych w najbardziej strategicznych miejscach takich jak supermarkety, lotniska, muzea, stacje kolejowe, banki i centra handlowe. Jest to sieć najczęściej polecana do korzystania turystom przyjeżdżającym do Portugalii. Obsługuje wszystkie najważniejsze systemy kart płatniczych w pięciu najpopularniejszych językach świata.

Via Verde – innowacyjne opłaty za przejazdy dzięki Multibanco

Bankomaty i gotówka mają się w Portugalii całkiem nieźle

Według najnowszego raportu portugalskiego banku centralnego Report on Cash Issuance 2023 Portugalia wypada korzystnie w porównaniu z innymi krajami strefy euro i całej Unii Europejskiej w sprawie zapewnienia konsumentom łatwego dostępu do pozyskania gotówki. „Maksymalna odległość w linii prostej od najdalszego miejsca w dowolnej jednostce administracyjnej do punktu dostępu do gotówki wynosi nadal 17 kilometrów” – zapewniają autorzy raportu Banco de Portugal. Odwrócenie trendu spadku wypłat gotówki i liczby punktów wypłaty widać też w statystykach Europejskiego Banku Centralnego.

Według danych EBC łączna liczba wypłat gotówki z bankomatów portugalskich operatorów przy użyciu kart wydanych przez portugalskie banki w ostatnich kilku latach rośnie, po wcześniejszych spadkach, których kulminacja przypadła na okres pandemii. Ten spadek ostatnio został zatrzymany.

Z kolei zgodnie z danymi ECB liczba terminali udostępnionych przez operatorów bankomatów rośnie w ostatnich kilku latach. Najwyższy poziom liczba bankomatów osiągnęła w okresie przed wielkim kryzysem finansowym. Apogeum przypadło na rok 2010. Potem, wraz z rozwojem elektronicznych form płatności, liczba tych urządzeń spadała. Trend zatrzymał się w 2019 r. W czasie pandemii liczba punktów dostępu do gotówki wzrosła, potem ponownie spadła, żeby w 2023 r. znów rosnąć.

Los bankomatów w krajach o najszybszym rozwoju płatności elektronicznych jest przesądzony. Po prostu znikają one z ulic miast, a nawet z oddziałów banków, centrów handlowych czy poczt. Tak np. dzieje się w Szwecji. Nic dziwnego, jeśli każdy bank musi utrzymywać swoje oddzielne sieci i ponosić wysokie opłaty za lokalizację bankomatów, zapewnienie w nich gotówki i utrzymanie sprawności urządzeń, a także za ich wymianę co jakiś czas na nowsze typy.

Zintegrowanie sieci pozwala na znaczne obniżenie kosztów ponoszonych przez poszczególne banki. Urządzenia mogą dzięki temu znaleźć się w wielu miejscach, nie zawsze najbardziej opłacalnych dla jednego banku. Dodatkowo wprowadzenie innych usług i stworzenie całego ekosystemu płatności opartego na bankomatach pozwala na zwiększenie rentowności całej sieci. Bankomaty mogą przynosić spore zyski.

Czy udałoby się wprowadzić taki pomysł w Polsce? To kwestia dogadania się banków. Jeśli zobaczyłyby w tym interes, to na pewno zechciałyby pójść w tę stronę. Może jeszcze nie przyszedł na to czas, bo obecna sieć bankomatów pod względem rentowności się broni? Przykładem porozumienia ponad podziałami wielu banków jest nasza polska innowacja płatnicza BLIK. Bez zintegrowania systemów największych banków byłby to system niemożliwy do powszechnego użytku. Porozumienie największych banków komercyjnych w Polsce pozwoliło na oszałamiający rozwój tego projektu, który wyszedł początkowo z jednego banku – PKO BP.

Dzięki tej powszechności i dostępności dla większości Polaków korzystających ze smartfonów czy płatności elektronicznych BLIK ma szansę rozprzestrzenić się być może na całą Europę, w której nie ma tak szybkiego i skutecznego systemu. Jest to system bezgotówkowy i bardzo nowoczesny. Jednak obecnie już raczej wiadomo, że również gotówka jest potrzebna i warto zachować ją w obrocie konsumenckim. Być może system portugalski byłby tu wzorem, jak nasz BLIK w błyskawicznych transakcjach bez użycia gotówki? Wystarczyłoby tylko połączyć dwa krańce kontynentu…

Czytaj też: Szwecja radośnie (prawie) pozbyła się gotówki, przeszła na transakcje elektroniczne i… ma poważny problem. Wcale nie chodzi o dostępność pieniędzy

Czytaj też: Niemiecki bank centralny przystępuje do obrony gotówki. I rysuje trzy scenariusze zmian w świecie płatności. Czy to może być dobry wzór dla nas?

Źródło zdjęcia: Diego García/Unsplash