Jak obliczyć zysk z lokaty, nominalny i realny? Kalkulatory mylą

Popularne internetowe kalkulatory lokat rzadko przedstawiają całą prawdę. Z reguły pomijają inflację, która mocno wpływa na rzeczywistą wartość Twoich oszczędności na lokacie. Oprócz tego wiele takich kalkulatorów nie uwzględnia różnych okresów kapitalizacji odsetek.

Często spotykam się też z błędnym przekonaniem, że żeby policzyć faktyczny zysk z lokaty, wystarczy po prostu odjąć wskaźnik inflacji od oprocentowania. To też nieprawda – właściwa metodologia jest trochę bardziej skomplikowana.

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Pokażę Ci jak dokładnie obliczyć realny zwrot z lokat, żebyś mógł podejmować lepsze decyzje inwestycyjne i optymalizować zyski.

Kompletny kalkulator lokat

A jeśli, zamiast ślęczeć nad ręcznym kalkulatorem, wolisz podstawić liczby i automatycznie obliczyć realny zysk lokaty w kilka sekund, skorzystaj z naszego kalkulatora zysku z lokaty:

[OBLICZ REALNY ZYSK Z LOKATY]

Uwzględniliśmy w nim wszystkie możliwe zmienne: liczbę okresów kapitalizacji, podatek Belki, wskaźnik inflacji. Czarno na białym – od razu widzisz, ile tak naprawdę zyskasz (albo, przy obecnym stanie gospodarki, stracisz).

Chcesz wiedzieć, jak to policzyć samemu? Już tłumaczę.

Na początek, garść ważnych definicji:

• Okres trwania lokaty. Czas, na który umieściłeś swoje środki na lokacie. Ma on wpływ na ostateczny zysk z Twojej inwestycji.
• Zysk nominalny. Zysk, który zarobiłeś na inwestycji, nieuwzględniający wpływu inflacji ani podatku. Zysk nominalny wynika z oprocentowania lokaty.
• Zysk netto. Zysk nominalny pomniejszony o 19% podatek Belki (podatek od zysków finansowych).
• Kapitalizacja odsetek. Proces, w którym odsetki są dodawane do kwoty, którą zainwestowałeś. Kapitalizacja odsetek zwiększa Twój potencjalny zysk z lokaty.
• Inflacja. To wzrost cen dóbr i usług w gospodarce w określonym czasie. Biorąc pod uwagę inflację podczas analizowania zysków z lokat, poznasz realną wartość swoich inwestycji (najnowsze dane o inflacji w Polsce obejmują marzec 2023, wyniosła ona w tym miesiącu 16,1%).
• Zysk realny. Faktycznie zarobiony zysk, już po uwzględnieniu inflacji oraz podatku. Zysk realny pokazuje, czy wartość Twojej inwestycji rosła szybciej niż inflacja, a więc czy faktycznie zwiększyłeś siłę nabywczą swoich środków. To finalnie powinno Cię interesować.

Jak obliczyć zysk z lokaty

Żeby obliczyć realny zysk z lokaty, pomnóż kwotę deponowaną na lokacie przez stawkę oprocentowania w skali roku i liczbę dni trwania lokaty, a potem podziel przez 365 dni.

Pamiętaj jednak, że obliczanie zysku z lokaty w ten sposób da Ci jedynie zysk nominalny, a nie realny.

Popatrzmy na wszystkie obliczenia, które musisz wykonać, by policzyć lokatę i ocenić ile Ci faktycznie da.

Jak obliczyć oprocentowanie lokaty

Oprocentowanie lokat zwykle jest podane w skali roku. Jeżeli masz lokatę roczną, oprocentowanie policzysz mnożąc kwotę lokaty przez stawkę oprocentowania. Proste, ale niezbyt przydatne.

Jak obliczyć zysk nominalny z lokaty

Zysk nominalny to suma, którą zarobisz na lokacie, nieuwzględniająca wpływu inflacji.

Wzór do obliczenia zysku nominalnego wygląda tak:

Zysk_nominalny = Kwota_inwestycji × Oprocentowanie × Okres_trwania_lokaty

Gdzie:

• Kwota inwestycji to suma, którą wpłaciłeś na lokatę.
• Oprocentowanie to procentowy wskaźnik, który określa, ile zarobisz na inwestycji. Oprocentowanie może być stałe lub zmienne w zależności od rodzaju lokaty. Praktycznie przy każdej lokacie oprocentowanie podawane jest w skali roku.
• Okres trwania lokaty to czas, na który zdecydowałeś się zainwestować swoje środki.

Przykład praktyczny:

Załóżmy, że inwestujesz 10 000 zł na lokacie o stałym oprocentowaniu rocznym wynoszącym 3% na okres 2 lat. Zysk nominalny obliczysz w ten sposób:

Zysk_nominalny = 10 000 zł × 3% × 2 lata = 10 000 zł × 0,03 × 2 = 600 zł

Zatem zysk nominalny z tej lokaty wynosi 600 zł.

A co z kapitalizacją odsetek?

To też dość proste. Jeśli odsetki na Twojej lokacie są kapitalizowane (czyli dodawane do kwoty lokaty), przez cały okres trwania lokaty będziesz zarabiał odsetki również od odsetek.

Jeśli tak działa Twoja lokata, musisz dostosować wzór, uwzględniając liczbę okresów kapitalizacji w roku.

Omówmy to na kolejnym przykładzie:

Ponownie zakładamy, że zainwestowałeś 10 000 zł na lokacie o stałym oprocentowaniu wynoszącym 3% na okres 2 lat. Tym razem jednak odsetki są kapitalizowane co miesiąc.

W przypadku kapitalizacji co miesiąc użyj wzoru:

Zysk_nominalny = Kwota_inwestycji × (1 + Oprocentowanie / Liczba_okresów_kapitalizacji) ^ (Liczba_okresów_kapitalizacji × Okres_trwania_lokaty) – Kwota_inwestycji

Gdzie Liczba_okresów_kapitalizacji to liczba, która określa, ile razy odsetki są dodawane do kwoty inwestycji w ciągu roku. W tym przypadku odsetki są kapitalizowane co miesiąc – to daje 12 okresów kapitalizacji w roku.

Teraz podstawiasz wartości do wzoru i obliczasz zysk nominalny:

Zysk_nominalny = 10 000 zł × (1 + 0,03 / 12) ^ (12 × 2) – 10 000 zł = 10 000 zł × (1,0025) ^ 24 – 10 000 zł ≈ 617,39 zł

Zatem zysk nominalny z tej lokaty z miesięczną kapitalizacją odsetek wynosi około 617,39 zł.

To niestety nie znaczy, że po dwóch latach masz na koncie dodatkowe 617,39 zł. Od zysku z wypracowanych oszczędności musisz jeszcze odjąć tzw. podatek Belki –- czyli podatek od zysków kapitałowych. Wynosi on 19%. Ten podatek do urzędu skarbowego odprowadza bank – więc na swoje konto otrzymasz już kwotę czystego zarobku.

Zysk netto obliczysz według wzoru:

Zysk_netto = Zysk_nominalny x (1 – 0,19) = Zysk_nominalny x 0,81

W naszym przykładzie:

Zysk_netto = 617,39 zł x 0,81 ≈ 500,09 zł

Wszystko proste i klarowne. Tylko że przy szalejącej inflacji wypracowany zysk z lokaty wcale nie sprawi, że realnie jesteś bogatszy. Co najwyżej – że mniej dotkliwie zbiedniejesz.

Jak obliczyć zysk realny z lokaty (z uwzględnieniem inflacji)

Obliczenie zysku realnego z lokaty pozwoli Ci zrozumieć, ile tak naprawdę zarabiasz na inwestycji (i czy w ogóle zarabiasz).

Najszybciej i najłatwiej policzysz go, korzystając z naszego kalkulatora. A jeśli chcesz wiedzieć, jak to dokładnie działa, tutaj wytłumaczę formułę na praktycznym przykładzie.

Przyjmijmy następujące wartości:

• Kapitał początkowy: 10 000 zł
• Czas trwania lokaty: 1 rok
• Oprocentowanie: 8%
• Wskaźnik inflacji: 16% (zbliżony do wskaźnika inflacji w marcu 2023)

Wzór liczenia zysku z lokaty uwzględniający inflację:

Zysk_realny = [(1 + Zysk_nominalny) / (1 + Wskaźnik_inflacji)] – 1

Ważne: zysk nominalny w tym równaniu wyrażaj jako odsetek kapitału początkowego.

Zysk_nominalny = 10 000 zł × 8% = 10 000 zł × 0,08 = 800 zł

800 zł / 10 000 zł = 0,08

Teraz podstawiasz do powyższego wzoru wskaźnik inflacji (16%, czyli 0,16):

Zysk_realny = [(1 + 0,08) / (1 + 0,16)] – 1 ≈ (1,08 / 1,16) – 1 ≈ 0,93 – 1 ≈ -0,07

Wartość zysku realnego wynosi około -0,07, czyli -7%.

Innymi słowy, pomimo zysku nominalnego w wysokości 800 zł, inflacja sprawiła, że Twoja siła nabywcza zmniejszyła się o 7%.

W sytuacji, gdy przewidywany zysk realny z lokaty jest ujemny, możesz rozważyć inne instrumenty finansowe, które mogą skuteczniej zabezpieczyć Cię przed wpływem inflacji i pomóc w utrzymaniu lub zwiększeniu wartości Twojej inwestycji. Pomyśl o takich opcjach jak inwestycje w nieruchomości, obligacje indeksowane do inflacji czy po prostu zbudowanie portfela inwestycyjnego opartego na wielu rodzajach aktywów.

— tłumaczy Konrad Kopczyński, prawnik, ekspert ds. inwestycji. I podkreśla, że ceną za szansę na pokonanie inflacji będzie w tym przypadku wahliwość wartości inwestycji oraz konieczność podejścia długoterminowego. Więcej o antyinflacyjnym lokowaniu pieniędzy przeczytasz m.in. tutaj.

No dobrze, a czy nie wystarczyłoby po prostu od 8% oprocentowania lokaty odjąć 16% wskaźnika inflacji?

Nie.

Dodawanie lub odejmowanie wartości procentowych bezpośrednio jest błędne – takie założenie ignoruje, że wartości te są stosunkami, a nie wartościami bezwzględnymi. Procenty są stosunkiem części do całości i odnoszą się do różnych podstaw – nie można ich bezpośrednio sumować ani odejmować.

W przypadku obliczania realnego zysku to szczególnie ważne, bo zysk nominalny oraz inflacja mają wpływ na wartość inwestycji w sposób łączny. Odejmowanie procentów inflacji od zysku nominalnego wprost nie oddaje rzeczywistej interakcji tych zmiennych, ani nie pozwala na obliczenie prawidłowego zysku realnego.

Inflacja a wartość inwestycji na lokacie

Co to jest inflacja?

Inflacja to wzrost cen dóbr i usług w gospodarce w określonym czasie. Innymi słowy, inflacja sprawia, że wartość Twojej waluty maleje – dziś za tę samą kwotę kupisz mniej niż rok temu.

Jak inflacja wpływa na wartość Twojej lokaty?

Niestety, inflacja obniża realny zysk z lokaty. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli zarobisz na lokacie, zakupy, które chciałbyś zrobić za te zarobione pieniądze, mogą być teraz droższe niż wcześniej. W rezultacie realny zysk z inwestycji jest niższy, bo niższa jest też Twoja siła nabywcza.

Jak ustalić roczny wskaźnik inflacji?

Możesz sprawdzić aktualną inflację w danych statystycznych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny lub wyszukać informacje na stronach internetowych banków centralnych, takich jak Narodowy Bank Polski.

Jak przewidzieć inflację w przyszłości?

Dokładne przewidzenie wskaźnika inflacji na przestrzeni nadchodzącego roku jest praktycznie niemożliwe. Najbardziej wiarygodne i prawdopodobne prognozy znajdziesz na stronach banków centralnych, instytucji finansowych lub w opracowaniach ekspertów branżowych.

Czy można dokładnie przewidzieć swój zysk z lokaty?

Na podstawie powyższego przykładu mógłbyś pomyśleć, że skoro można na depozycie bankowym „zarobić” 8% w skali roku (bo tyle oferują aktualnie najwyżej oprocentowane depozyty), a inflacja oscyluje w okolicach 16%, to realnie Twoje oszczędności stracą na wartości te wyliczone powyżej 7%.

Takie podejście może prowadzić do błędnych wniosków.

Najświeższe dane inflacyjne obejmują marzec 2023 – w tym miesiącu ceny były średnio o 16,1% wyższe, niż w marcu 2022. Inflacja spadła o ponad 2% w porównaniu z lutym 2023, ale trudno jednoznacznie stwierdzić, czy ten trend się utrzyma, czy odwróci.

Wskaźnika inflacji nie możesz odnosić do zysku z lokaty, którą dopiero zakładasz. Jeśli założysz lokatę roczną w maju 2023, to dopiero w maju za rok przekonasz się, jak Twój depozyt poradził sobie z inflacją.

Jeśli jakiś bank oferuje 8% w skali roku i jakimś cudem inflacja roczna w maju 2024 wyniesie 8%, będziemy mogli powiedzieć, że udało nam się ochronić oszczędności przed inflacją.

Skoro wiemy, ile wyniosła inflacja w marcu 2023, to w tym momencie możemy policzyć realny zysk z lokaty założonej w marcu ubiegłego roku.

Realne zyski z lokat na przestrzeni lat: nie zawsze było źle

Przeanalizowaliśmy dane od 2005 roku. Braliśmy pod uwagę średnie oprocentowanie nowo zakładanych depozytów na jeden rok, które publikuje Narodowy Bank Polski, a następnie uwzględniliśmy wskaźnik inflacji po 12 miesiącach od założenia lokaty.

Wynik tej analizy znajdziecie na poniższym wykresie. Wystarczy najechać kursorem na dowolny fragment wykresu, żeby sprawdzić, jakim realnym zyskiem (przed odprowadzeniem podatku Belki) zakończyła się „inwestycja”.

Najlepszym momentem na zdeponowanie środków na lokacie był czerwiec 2012. W tym miesiącu średnie oprocentowanie depozytów rocznych wyniosło 4,9%, a roczna inflacja w czerwcu 2013 sięgnęła zaledwie 0,2%. Drugą dobrą okazją był marzec 2005 – założony wówczas roczny depozyt dał 4,6% realnego zysku brutto.

Najgorszy wynik dała do tej pory lokata założona w maju 2021. W czasie „życia” tego depozytu ceny wzrosły o 13,9%, a średnie oprocentowanie lokat na 12 miesięcy wynosiło wówczas 0,1% – w praktyce, oszczędności niemal wyłącznie traciły na wartości.

Na podstawie najbardziej aktualnych danych możemy w tym momencie ocenić lokaty zakładane w marcu 2022. Wtedy średnie oprocentowanie lokat w skali roku wynosiło 3,4%. Inflacja w marcu 2023 wyniosła 16,1% – więc realne straty wartości kapitału wciąż są znaczące.

Jakie są szanse na realne zyski z lokat w przyszłości?

Zakładając lokatę, przyjmij jakąś prognozę dla inflacji. Twoje oszczędności „walczą” z przyszłorocznym wskaźnikiem, a nie tym, który widzisz dzisiaj.

Jakie są perspektywy?

NBP w najnowszych prognozach inflacyjnych przewiduje, że z prawdopodobieństwem 50% inflacja w 2024 roku znajdzie się w przedziale 3,9–7,5%. Biorąc pod uwagę aktualne oprocentowanie lokat na poziomie 5–8%, istnieje realna szansa, że lokaty zakładane w kwietniu czy maju 2023 mogą skończyć się dla nas na „górce”. A jeśli nie – to przynajmniej ochronić nasze środki przed skutkami inflacji.

Warto również pamiętać o tym, że nawet jeśli realne oprocentowanie lokaty (po uwzględnieniu inflacji) jest ujemne, to nadal lepsza metoda przechowywania pieniędzy niż nieoprocentowany rachunek bankowy.

FAQ

Co to jest lokata progresywna?

Lokata progresywna charakteryzuje się zmiennym (najczęściej rosnącym) oprocentowaniem w trakcie okresu trwania lokaty. Na przykład, lokata progresywna może mieć plan wzrostu oprocentowania co trzy miesiące:

• 1–3 miesiąc: 2% w skali roku
• 4–6 miesiąc: 3%
• 7–9 miesiąc: 4%
• 10–12 miesiąc: 5%

Lokaty progresywne mają na celu zachęcenie klientów do dłuższego zobowiązania się do oszczędzania.

Jak obliczyć zysk z lokaty w Excelu?

Użyj wzoru, który uwzględni kapitał początkowy, oprocentowanie, czas trwania lokaty i ewentualnie podatek. Załóżmy, że kapitał początkowy, oprocentowanie i okres trwania lokaty są umieszczone w komórkach A1, A2 i A3.

Aby obliczyć zysk w Excelu:

1. Przejdź do komórki, w której chcesz utworzyć formułę obliczającą zysk z lokaty (na przykład, B1).
2. Wpisz następującą formułę: =A1 * (1 + A2)^A3 – A1, gdzie A1 to kapitał początkowy, A2 to oprocentowanie wyrażone jako ułamek dziesiętny (np. 0,04 dla 4%), A3 to czas trwania lokaty wyrażony w latach.
3. Wciśnij Enter.

Jeśli chcesz uwzględnić 19% podatek Belki:

1. W komórce `A4` wprowadź wartość podatku wyrażoną jako ułamek dziesiętny, czyli 0,19 dla 19%.
2. W komórce, w której chcesz wyświetlić zysk z lokaty po uwzględnieniu podatku, wprowadź taką formułę: =A1 * (1 + A2 * (1 – A4))^A3 – A1
3. Wciśnij Enter.

Jak obliczyć zysk z lokaty 3-miesięcznej?

Aby obliczyć zysk z lokaty 3-miesięcznej, użyj wzoru: Zysk = Kwota * (Oprocentowanie / 100) * (Czas / 12), gdzie Kwota to suma zainwestowanych środków, Oprocentowanie to roczna stopa procentowa podana przez bank, a Czas to okres trwania lokaty w miesiącach (3). Po obliczeniu uzyskasz wartość zysku z lokaty po 3 miesiącach.

Czy można stracić pieniądze na lokacie?

Poza ekstremalnymi przypadkami – nie. Lokata to bezpieczna forma inwestycji. Bank gwarantuje zwrot zainwestowanego kapitału oraz odsetek na koniec okresu lokaty. W przypadku bankructwa banku system gwarantowania depozytów chroni Twoje środki do limitu 100 000 euro.

Jak rozumieć oprocentowanie lokat?

Oprocentowanie lokat to procent, który określa, ile odsetek bank zapłaci na koniec okresu lokaty. Oprocentowanie podawane jest zazwyczaj jako rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO). RRSO uwzględnia zarówno nominalne oprocentowanie, jak i ewentualne opłaty i prowizje. Może być też przedstawione jako oprocentowanie efektywne, które uwzględnia odsetki kapitalizowane (czyli odsetki na odsetkach). Przy porównywaniu ofert lokat zwracaj uwagę na oprocentowanie efektywne, aby uzyskać pełny obraz potencjalnych zysków.