Nie tylko wyższe mandaty, ale też inteligentny transport: sterowanie sygnalizacją, ostrzeganie przed korkami, pierwszeństwo dla autobusów… Oto ITS. W Polsce też!

Sterowanie sygnalizacją świetlną, informowanie kierowców o kłopotach na drodze w okolicy, oplatanie miast siecią czujników, które mogą być w przyszłości wykorzystane przez autonomiczne pojazdy, systemy pozwalające na przydzielenie priorytetu ruchu nie tylko pojazdom komunikacji miejskiej, ale np. samochodom elektrycznym, pojazdom car-sharingu czy elektrycznym jednośladom. To nie przyszłość, to już się dzieje! Sprawdzam, jak w miastach europejskich działa inteligentny transport. W kilku polskich aglomeracjach też możemy zaobserwować niektóre jego elementy

W dobie wszechobecnego pośpiechu czas bywa walutą cenniejszą od pieniędzy, dlatego – poruszając się po mieście – szukamy rozwiązań, które pomogą nam oszczędzić go jak najwięcej. Na problemy związane z płynnością ruchu drogowego czy regularnością kursowania komunikacji publicznej z pomocą przychodzą inteligentne systemy transportowe (ITS). Jak mogą ułatwić nam poruszanie się po mieście?

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Inteligentne Systemy Transportowe mają już 40 lat historii, pierwsze z nich wymyślono już w latach 70. zeszłego wieku. Opiera się na rozmieszczonych na szlakach transportowych sensorach, które przekazują informacje do centrali. Tam te dane są przetwarzane na rekomendacje, które np. pozwalają zmniejszyć korki na drogach.

Najprostszy przykład: na drodze jest wypadek. Wychwycone przez czujniki ruchu drogowego dane powinny uruchomić procedurę, która polegać będzie na wyświetleniu wszystkim kierowcom znajdującym się w okolicy odpowiedniego komunikatu, sugerującego, jak mają postąpić w danym przypadku (zmień trasę, omiń utrudnienie). Komunikaty mogą być wyświetlane na tablicach przy drodze albo np. głosowo przekazywane w systemach komunikacyjnych zainstalowanych w samochodach kierowców (o ile ITS jest z nimi połączony w jedną sieć).

Ten przykład to tylko jedna z funkcji ITS. Możliwości wykorzystania tego rozwiązania jest o wiele większa. Może ono wspomagać np. bezpieczeństwo uczestników ruchu. Generalny cel jest jeden: pozwolić na przemieszczenie się z punktu A do punktu B w sposób sprawny, ekonomiczny, ekologiczny i bezpieczny.

Inteligentny transport w Polsce: Warszawa, Rzeszów, Białystok…

Inteligentny transport to nie mrzonki. Nie wiem, czy zdajecie sobie z tego sprawę, ale w Polsce ITS już jest wykorzystywany. Sztandarowym przykładem jest tzw. „zielona fala”, czyli inteligentne sterowanie sygnalizacją świetlną, które ma zapewnić płynny przejazd przez serię skrzyżowań, rozładowując jednocześnie korki i zmniejszając zanieczyszczenia generowane przez samochody stojące w korkach.

Jako pierwsza na takie rozwiązanie zdecydowała się Warszawa. Warszawski Zintegrowany System Sterowania Ruchem wykorzystuje m.in. urządzenia sygnalizacji świetlnej, łącza światłowodowe, tablice zmiennej treści oraz 22 kamery na 37 skrzyżowaniach (w Alejach Jerozolimskich, na Powiślu oraz wzdłuż Wisłostrady).

Projekt, mimo że rozpoczęty w 2003-2004 r., wciąż obejmuje swoim zasięgiem relatywnie niewielką część miasta. Na pochwałę natomiast zasługuje strona internetowa, która przekazuje mieszkańcom w sposób nieskomplikowany najważniejsze informacje o sytuacji na drodze – przy użyciu prostych filtrów możliwe jest wyświetlenie mapy z najważniejszymi informacjami.

Źródło: www.zszr.zdm.waw.pl

Ciekawostką w stolicy są totemy rowerowe, zlokalizowane w ciągu ulic Towarowa-Okopowa, które grafikami podpowiadają, jak rowerzysta może trafić na zielone światło na najbliższym skrzyżowaniu. Wykorzystanie radaru do pomiaru prędkości pozwala w czasie rzeczywistym obliczyć przez system, czy tempo, które utrzymuje rowerzysta jest wystarczające, by uniknąć postoju. Wynik przekazywany jest przez proste animacje, w odpowiednich kolorach.

Źródło: www.mobility.siemens.com/pl/pl/o-firmie/newsroom/nowa-technologia-dla-rowerzystow-w-warszawie-syrenka-podpowie-rowerzystom-jak-zdazyc-na-zielone

Inteligentny transport (ITS) wykorzystuje też Białystok. Miasto jako pierwsze zdecydowało się na wykorzystanie systemu zarządzania ruchem, który zasięgiem obejmuje całe miasto. System analizuje dane o ruchu, a następnie odpowiednio steruje sygnalizacją świetlną. Priorytet mają pojazdy komunikacji miejskiej, które wyposażone są w specjalne nadajniki bezpośrednio komunikujące się z czytnikami na skrzyżowaniach. Białystok zdecydował się na zbudowanie specjalnej strony internetowej, która bardzo przejrzyście przekazuje informacje.

Źródło: www.szr.bialystok.pl/15-strona-glowna/lang/pl-PL/default.aspx

Czytaj też: Smart city w komunikacji miejskiej. Białystok pozamiatał (homodigital.pl)

Rzeszów, który reklamuje się hasłem „stolica innowacji”, również zdecydował się na wykorzystanie ITS do zarządzania ruchem. W tym celu od 2015 r. na 50 skrzyżowaniach zamontowano 70 kamer oraz łącznie 33 tablice zmiennej treści. Władze miasta zmierzyły, że dzięki zdalnemu sterowaniu ruchem kierowcy zyskują średnio 7-8 minut na najważniejszych trasach. Tutaj też priorytet na skrzyżowaniach ma transport publiczny.

Rzeszowska strona internetowa z informacjami zbieranymi przez ITS zawiera informacje o natężeniu ruchu, utrudnieniach oraz czasy przejazdu, pogodę czy zanieczyszczenie. Witryna oferuje również dodatkowe funkcje, czyli planowanie trasy, transport miejski, zgłoszenia mieszkańców oraz system parkingowy.

Źródło: www.traffic.mzd.erzeszow.pl

Powyższe przykłady polskich miast demonstrują, że w naszym kraju sukcesywnie wdrażane są Inteligentne Systemy Transportowe. Inteligentny transport skupia się przede wszystkim na usprawnieniu ruchu i możliwości stworzenia „zielonej fali” dla pojazdów komunikacji miejskiej. Pytanie tylko, czy ich realizacja postępuje wystarczająco szybko oraz czy same rozwiązania w ramach ITS nie mogłyby być bardziej rozbudowane?

Czytaj też: Smartpłatności w wielkim mieście. Komunikacja, parkingi, zakupy, usługi (subiektywnieofinansach.pl)

Inteligentne miasta: Barcelona, Londyn, Paryż… Tak to się robi!

Niemieckie drogi szybkiego ruchu już od dawna są monitorowane, dzięki czemu możliwe jest szybkie przekazanie informacji o wszelkich incydentach na trasie, a w konsekwencji wezwania służb ratowniczych i stworzenia objazdu lub poinformowania kierowców o utrudnieniach.

Paryż główny nacisk kładzie na rozbudowę systemów mających zwiększyć atrakcyjność i dostępność transportu publicznego. Każdy mieszkaniec miasta, dzięki informacjom zbieranym przez tamtejszy ITS, uzyskać może informacje dotyczące czasu przejazdu przez stolicę, a z wykorzystaniem aplikacji The Tranquilien otrzyma dane na temat zajętości miejsc w wagonach kolei Transilien.

Barcelona staje się liderem w zakresie inteligentnej mobilności, ponieważ funkcjonujące tam przedsiębiorstwa dążą do stworzenia oprogramowania, które w czasie rzeczywistym analizować będzie dane z różnych źródeł, m.in. czujników ze skrzyżowań, połączonych samochodów oraz pojazdów autonomicznych.

Aktualnie w mieście działa już inteligentny system zarządzania ruchem oparty na czujnikach asfaltu i infrastruktury, ale w przyszłości planuje się wykorzystanie V2X, czyli Vehicle-to-Everything – technologii połączenia pojazdu z otoczeniem. By ułatwić wdrożenie, już teraz Hiszpania inwestuje w infrastrukturę 5G oraz w specjalistyczne laboratoria. Aktualne działania zaprocentować mają w przyszłości, pomagając Barcelonie stać się liderem w dziedzinie mobilności miejskiej.

Londyn też planuje wykorzystanie technologii 5G. Brytyjskie przedsiębiorstwo telekomunikacyjne O2 podpisało umowę na zapewnienie łączności 5G, która służyć ma testom podłączonych autonomicznych pojazdów w Smart Mobility Living Lab (SMLL) – najbardziej zaawansowanym miejskim laboratorium testowym na świecie.

Stolica Wielkiej Brytanii chce badać możliwości technologii V2I (Vehicle-to-Infrastructure – przekazanie danych z pojazdu do systemu) oraz V2V (Vehicle-to-Vehicle – skuteczna komunikacja między pojazdami) w rzeczywistym środowisku, jakim są londyńskie drogi. Oczekiwane wyniki pozwolić mogą na redukcję czasu w korku o 10% czy minimalizację emisji CO₂ o około 370 tys. ton rocznie.

Miasto ogłosiło uruchomienie programu Sitraffic Fusion, który służy zarządzaniu ruchem, bazując na danych uzyskanych z podłączonych pojazdów. Nowy system ma za zadanie optymalizować przejazd w oparciu o potrzeby wszystkich użytkowników. Priorytet przejazdu nie zależeć będzie już tylko iod pojazdów, ale będzie podzielony na uczestników ruchu, czyli pieszych, rowerzystów, samochody, pojazdy ciężarowe i transport publiczny.

W razie potrzeby możliwa jest modyfikacja  preferencji, dzięki czemu ruch stanie się bardziej płynny. Program jest rozszerzeniem Real Time Optimiser, czyli londyńskiego systemu ITS, który zarządzał drogami za wykorzystaniem danych pobranych z czujników wbudowanych w drogi, kamer i podłączonej infrastruktury.

Źródło: www.its-uk.org.uk/about-its-uk

Londyn wspiera wykorzystywanie samochodów elektrycznych, instalując nowe punkty ładowania oraz rozbudowując flotę autobusów elektrycznych (największą w Europie!). Na zwrócenie uwagi zasługuje również fakt, iż trendowi ulegają również taksówki – ich elektryczne zamienniki, The Dynamo, wykorzystywane są już na ulicach, a wizualnie nie odbiegają za bardzo od oryginału.

Źródło: www.theguardian.com/environment/2019/oct/23/first-100-electric-black-cab-for-120-years-launches-in-london

Polski inteligentny transport: na razie tylko zwalczanie korków

Jak widać, w porównaniu z najbardziej innowacyjnymi miastami europejskimi mamy ciągle sporo do nadrobienia. Rozwój transportu i zwiększająca się populacja mieszkańców szczególnie dużych miast wymusi na nas dążenie do usprawnienia systemów ITS.

Polskie pomysły na wykorzystanie ITS tak naprawdę ograniczają się jedynie do zarządzania ruchem, bazując na kamerach i czytnikach. Czy nie można więcej? Uwaga skupiona jest głównie na płynności ruchu ulicznego – co jest słusznym podejściem, ale sam pobór danych jest niewystarczający. Podczas gdy my realizujemy rozwiązania w zakresie ITS, państwa na zachodzie Europy wykorzystują C-ITS, czyli współpracujące systemy w czasie rzeczywistym.

Czytaj też: Co można wyczytać z tablic rejestracyjnych? Oni mają bat na kierowców (homodigital.pl)

Sprawnie funkcjonujące systemy ITS w sposób znaczący mogą wpłynąć na zmniejszenie zanieczyszczeń i powstawanie efektu smogu w miastach. Polskie aglomeracje zajmują niechlubne wysokie miejsca w rankingu Major Cities Ranking Air Quality Index (AQI). Gdzie jak gdzie, ale akurat u nas prace nad rozwojem ITS powinny być bardziej zaawansowane niż w jakimkolwiek innym kraju. A jest niestety odwrotnie.

Więcej o inteligentnym transporcie (m.in. z tych źródeł korzystałam):

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/40/UE z 7 lipca 2010 r. w sprawie ram wdrażania inteligentnych systemów transportowych
• Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 r.
• Ustawia z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych
• automatykaonline.pl/Artykuly/Montaz-i-transport/Inteligentne-systemy-transportowe
• berlin-partner.de/fileadmin/user_upload/01_chefredaktion/02_pdf/publikationen/Verkehrstelematik_en.pdf
• drogi.gddkia.gov.pl/serwisy-gddkia/krajowy-system-zarzadzania-ruchem/zalozenia-kszr/co-to-jest-its
• edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/5568768/mod_resource/content/0/08344848.pdf
• its-uk.org.uk/about-its-uk
• mobility.siemens.com/pl/pl/o-firmie/newsroom/nowa-technologia-dla-rowerzystow-w-warszawie-syrenka-podpowie-rowerzystom-jak-zdazyc-na-zielone
• mobility.siemens.com/pl/pl/portfolio/projekty/rozwoj-its-w-polskich-miastach.html
• otonomo.io/blog/smart-cities-intelligent-transportation-systems
• pzpm.org.pl/pl/Rynek-motoryzacyjny/Licznik-elektromobilnosci/Pazdziernik-2021
• szr.bialystok.pl/15-strona-glowna/lang/pl-PL/default.aspx
• theguardian.com/environment/2019/oct/23/first-100-electric-black-cab-for-120-years-launches-in-london
• traffic.mzd.erzeszow.pl
• traffictechnologytoday.com/news/autonomous-vehicles/5g-connectivity-to-be-deployed-at-londons-smart-mobility-living-lab.html
• transport-publiczny.pl/mobile/warszawa-pierwszy-totem-rowerowy-juz-stoi-i-dziala-62368.html
• world.businessfrance.fr/nordic/2018/09/17/france-is-leading-the-its-sector-with-its-mobility-3-0-program
• world.businessfrance.fr/nordic/2018/09/17/france-is-leading-the-its-sector-with-its-mobility-3-0-program
• zszr.zdm.waw.pl/info-system-zarzadzania_15_06_09.pdf

Źródło zdjęcia: Pixabay