Weszły w życie zmiany prawa spadkowego. Jak mogą wpłynąć na Twoją sytuację? Jak z pomocą notariusza ochronić majątek rodzinny przed niekorzystnymi sytuacjami?

Uwaga, weszły w życie zmiany prawa spadkowego. Co się zmienia i jak to może wpłynąć na Twoją sytuację? Kiedy umowa notarialna najbardziej się przyda, by zabezpieczyć interesy w najważniejszych momentach życia? Kiedy testament, kiedy zachowek? O co warto zapytać notariusza i jak notariusz może nam pomóc zabezpieczyć majątek osobisty?

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

U notariusza zwykle pojawiamy się, gdy kupujemy lub sprzedajemy nieruchomość lub firmę. Warto jednak wiedzieć, że notariusza można – i należy – pytać także o sprawy związane z zabezpieczeniem majątku czy prowadzaniem biznesu, czyli m.in. o: depozyt notarialny, zabezpieczenie należności hipoteką, sukcesję przedsiębiorstwa, umowy ugody, umowy zniesienia współwłasności, umowy podziału majątku, umowy majątkowe małżeńskie czy ustanowienie pełnomocnika i wiele innych. Wachlarz czynności notarialnych jest naprawdę szeroki.

Zgłębiamy te tematy w ramach cyklu edukacyjnego „Porozmawiaj z notariuszem” realizowanego wspólnie z Izbą Notarialną w Warszawie. Będą w nim artykuły o spadkach, dziedziczeniu, testamentach, zachowkach, darowiznach, aktach notarialnych…

Weszły w życie zmiany prawa spadkowego! Co nowego?

Być może nie wszystkim czytelnikom „Subiektywnie o Finansach” obiło się to o uszy, ale sporo zmian zaszło ostatnio w prawie spadkowym – niektóre weszły w życie w maju, jak np. ustawa o fundacji rodzinnej, o której możecie przeczytać tutaj, albo zmiany przepisów dotyczących zachowku. Pojawiła się np. możliwość zrzeczenia się zachowku, rozłożenia go na raty, odroczenia terminu płatności.

Część zmian zaczęła obowiązywać od połowy listopada. To np. rozszerzenie przesłanek, na podstawie których można uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia (jest to możliwe np. wtedy, gdy okaże się, że w sposób drastyczny uchylał się od swoich rodzinnych „obowiązków”). Teraz będzie możliwe pozbawienie spadku osoby, która uporczywie uchylała się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego oraz od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą.

Po 15 listopada 2023 r. trudniej jest otrzymać spadek od bardzo dalekiej rodziny. Wszystko przez zawężenie kręgu spadkobierców ustawowych w sytuacji dojścia do dziedziczenia tzw. zstępnych dziadków, którzy nie dożyli otwarcia spadku. Zgodnie z nowymi zasadami dziedziczenia krąg ten został zawężony do dzieci tych dziadków, czyli rodzeństwa rodziców spadkodawcy, oraz dzieci tego rodzeństwa. Wyłączeni od dziedziczenia zostaną natomiast dalsi zstępni dziadków spadkodawcy tj. w szczególności cioteczne i stryjeczne wnuki oraz dalsi krewni.

Od 15 listopada 2023 r. obowiązują też nowe, prostsze zasady odrzucenia spadku przez małoletniego – nie będzie już wymagana zgoda sądu opiekuńczego, jeśli dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica. W takiej sytuacji do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku konieczna jest już „tylko” zgoda obojga rodziców lub ich wspólne działanie w imieniu tego dziecka.

Konieczne jest także, aby – w przypadku, gdy małoletnie dziecko ma rodzeństwo powołane do spadku razem z nim – również rodzeństwo złożyło oświadczenie o odrzuceniu spadku. Dzięki nowym zasadom rodzice dzieci będą mieli łatwiej – nie będą musieli (po tym, gdy sami odrzucą spadek) tułać się całymi latami po sądach rodzinnych, by załatwić tę samą formalność w imieniu swoich dzieci – na które odrzucony spadek może „przejść”.

——————

ZAPROSZENIE:

W jakim stopniu te zmiany prawa spadkowego mogą Cię w przyszłości dotyczyć? Jak zabezpieczyć swój majątek – i jego transfer do określonych spadkobierców – oraz jak od strony formalnej rozporządzić swoim dorobkiem, dowiedz się na spotkaniu z notariuszem. Już 18.XI w całym kraju Dzień Otwarty Notariatu – będzie można za darmo uzyskać poradę notariusza w sprawach spadkowych, ale także dotyczących darowizn oraz umów. Chcesz zawrzeć umowę o sporej wartości? Zapytaj o depozyt notarialny. Nie chcesz, żeby ktoś Ci sprzątnął sprzed nosa nieruchomość? Spisz umowę przedwstępną w akcie notarialnym. Jak to zrobić? Ile to kosztuje? Jakie dokumenty są potrzebne? O to wszystko możesz zapytać notariusza w tegorocznej edycji Dnia Otwartego Notariatu. Gdzie spotkasz notariusza fizycznie oraz w internecie – dowiedz się tutaj.

——————

Notariusz zabezpieczy nasze finanse?

Z notariuszem najczęściej mamy do czynienia w sytuacji, w której dana czynność wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Przykładowo przeniesienie własności nieruchomości, czyli np. kupno lub sprzedaż mieszkania, będzie wymagało wizyty u notariusza. Często dopiero w takiej sytuacji w ogóle dowiadujemy się, że do zawarcia niektórych umów konieczna jest wizyta w kancelarii notarialnej.

Umowy, które wymagają formy notarialnej, sporządzone bez takiej formy (np. odręcznie na kartce) nie będą wiążące w świetle prawa i nie będziemy mogli na ich podstawie dochodzić swoich roszczeń. Wprawdzie polskie prawo nie przewiduje zbyt długiej listy takich umów (więcej o nich w dalszej części tekstu), ale pamiętajmy, że umowa zawarta w formie aktu notarialnego może zastąpić dowolną umowę.

Umowa notarialna będzie sporządzana przez prawnika o specjalistycznej wiedzy prawnej. Notariuszami nie zostają przypadkowe osoby. Notariusz musi mieć ukończone studia prawnicze, odbyć aplikację notarialną lub określone w ustawie Prawo o notariacie doświadczenie zawodowe i jest powoływany przez Ministra Sprawiedliwości. Dzięki temu wszystkie strony transakcji mają pewność, że odbywa się ona zgodnie z prawem, ich interesy są chronione, a dokumenty są sporządzone w profesjonalny sposób. Taki akt notarialny jest dokumentem o szczególnym znaczeniu.

Jeżeli macie wątpliwości, czy w Waszej sytuacji wizyta u notariusza może się okazać pomocna, to zbliża się dobry moment, aby to sprawdzić. Od 2000 r., zawsze w listopadzie, organizowany jest Dzień Otwarty Notariatu. To bezpłatna akcja edukacyjno-informacyjna, która ma na celu poprawę świadomości prawnej obywateli. Bo – nie ukrywajmy – często brakuje nam podstawowej wiedzy prawnej. Najbliższa edycja Dnia Otwartego Notariatu odbędzie się w sobotę 18 listopada. Wydarzenie odbędzie się w kilku formach: stacjonarnie, telefonicznie oraz online, a więc każdy może wziąć udział. Gorąco zachęcam.

Z rodziną najlepiej wychodzi się… u notariusza

Co warto załatwić u notariusza? Małżeńska umowa majątkowa (czyli tzw. intercyza) to coraz bardziej popularna umowa zawierana między małżonkami, która wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Możemy ją podpisać przed zawarciem małżeństwa, ale też w jego trakcie, a nawet potem modyfikować.

Powody mogą być różne, ale najczęściej sprowadza się to do tego, że jeden (lub dwoje) z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, zgromadził znaczny majątek lub nieracjonalnie gospodaruje finansami (np. ma problem hazardowy). W następstwie podpisania takiej intercyzy każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem, ale – uwaga – nie ma to wpływu na dziedziczenie między małżonkami.

A jeżeli mowa o dziedziczeniu, to warto zabezpieczyć przekazanie majątku. Chyba każdy z nas chciałby, aby po śmierci nasz majątek został zabezpieczony i rozdysponowany zgodnie z naszą wolą. Wizyta w kancelarii notarialnej nam to ułatwi. Im jesteśmy starsi, tym częściej o tym myślimy, ale młodzi ludzie też powinni zabezpieczyć swoją rodzinę na wypadek niespodziewanej śmierci. Niedawno pisała o tym Monika Madej.

Jest kilka sposobów na przekazanie majątku, które w różnym stopniu nas zabezpieczają. Niektórzy przekazują majątek za życia, a inni wolą poczekać z tym do śmierci. Rozmowa z notariuszem pomoże nam wybrać najkorzystniejszy wariant dla naszej sytuacji rodzinnej i majątkowej. Przed notariuszem sporządzimy m.in. umowę darowizny (np. z ustanowieniem służebności), umowę o dożywocie, umowę użytkowania i testament (np. z zapisem windykacyjnym) i wiele innych.

Notariusz będzie pomocny także w odwrotnej sytuacji, czyli gdy to my odziedziczymy coś, czego niekoniecznie oczekiwaliśmy. Często spadkobiercy nie chcą dziedziczyć majątku w obawie przed długami. Notariusz pomoże nam odrzucić spadek lub przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza. Co ciekawe – o tym chyba mało kto wie – jeszcze za życia spadkodawcy można zrzec się dziedziczenia. W tym celu trzeba zawrzeć umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia.

W kancelarii notarialnej można też podpisać m.in. umowę o podział majątku wspólnego lub umowę o alimenty (wbrew pozorom nie wszyscy kłócą się w sądach).

Za pośrednictwem notariusza możemy też udzielić pełnomocnictwa. Jest to instrument, który umożliwia innej osobie dokonywać w naszym imieniu czynności prawnych. Takie pełnomocnictwo może nam się przydać, chociażby gdy: wyjeżdżamy za granicę; cierpimy na brak wolnego czasu; mamy problem z poruszaniem się lub ze zrozumieniem umów pisanych prawniczym językiem.

Najczęściej wybieramy wtedy zaufaną osobę, która w naszym imieniu będzie załatwiać sprawy. Od błahostek (np. aneks do umowy telewizyjnej), przez sprawy finansowe (np. w bankach) aż po sprawy wyższej rangi (np. sprzedaż mieszkania). Pamiętajcie, że pełnomocnictwo jest ważne przez czas wskazany w jego treści (jeśli czas ten nie został określony, jest ważne do końca życia mocodawcy lub do odwołania) oraz do określonego rodzaju czynności.

Wprawdzie nie zawsze istnieje ustawowy wymóg sporządzenia pełnomocnictwa z udziałem notariusza, ale często wiele instytucji będzie tego po prostu wymagać, celem zabezpieczenia określonych czynności. Ponadto notariusz zadba o to, aby takie pełnomocnictwo odpowiadało naszym potrzebom.

Czytaj też: Idzie sklepowa rewolucja. Ministerstwo Finansów chce zastąpić papierowe paragony elektronicznymi. Czy pomysł z paragonami w telefonach może się udać?

————–

ZAPROSZENIE NA DZIEŃ OTWARTY NOTARIATU

————–

Umowa notarialna zabezpieczy nasze finanse

Każde przeniesienie własności nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego – dlatego najczęściej słyszy się o notariuszach właśnie w momencie nabywania i sprzedawania domu lub mieszkania. Notariusz pomoże nam też podpisać umowę deweloperską, która ma na celu zwiększyć ochronę kupującego i zabezpieczyć jego pieniądze.

Wiele osób stwierdzi, że uścisk dłoni jest ważniejszy od umowy, ale dobrze wiemy, że – gdy w grę wchodzą pieniądze – najlepiej jest wszystko spisać na papierze. A notariusz zadba o to, aby umowa zabezpieczała obie strony, była ważna i niczego w niej nie zabrakło. Dlatego warto rozważyć usługi notarialne nawet wtedy, gdy nie są one prawnie wymagane.

Przed notariuszem możemy przykładowo zawrzeć umowę przedwstępną, która poprzedzi w zasadzie wszystkie umowy z zakresu szeroko pojętego prawa cywilnego. Umowa przedwstępna zawarta w formie aktu notarialnego powoduje silniejszy skutek niż zwykłe sporządzenie takiej umowy. Przykładowo będziemy mogli dochodzić przed sądem zawarcia umowy przyrzeczonej, a nie tylko roszczeń odszkodowawczych.

A umowa przedwstępna jest zwykle bardziej skomplikowana od standardowej umowy, ponieważ musimy przecież przewidzieć zaistnienie różnych sytuacji. Notariusz ułatwi nam zawarcie takiej umowy, zabezpieczy nasze interesy, wyjaśni wątpliwości i zwróci uwagę na to, czego nie wiemy (np. sporo osób nie zdaje sobie sprawy z tego, czym różni się zadatek od zaliczki – takie przykłady można mnożyć).

Notariusz może też czuwać nad przebiegiem transakcji kupna-sprzedaży i zabezpieczyć obie strony notarialnym depozytem pieniędzy. Polega to na tym, że kupujący deponuje u notariusza pieniądze, a notariusz przekazuje je na rachunek sprzedającego dopiero wtedy, gdy zostanie podpisany akt notarialny (lub zwraca kupującemu w innej sytuacji).

Sprzedający nie musi się obawiać tego, że kupujący nie ma pieniędzy, nie zapłaci lub zapłaci fałszywymi banknotami, a kupujący ma pewność, że najpierw stanie się właścicielem np. domu, a dopiero później środki zostaną przekazane sprzedającemu.

Przed notariuszem możemy też: podpisać ugodę kończącą jakiś spór; zabezpieczyć roszczenia przy umowie pożyczki; poświadczyć własnoręczność podpisu; podpisać umowę najmu okazjonalnego; a nawet potwierdzić jakiś fakt (widziałem już m.in. notarialny protokół otwarcia strony internetowej czy notarialny protokół okazania paragonu).

Z notariuszem warto skontaktować się szczególnie w sytuacji, w której… druga strona transakcji nalega na to, aby umowę sporządzić bez udziału prawnika. To może oznaczać, że ma nie do końca uczciwe zamiary (np. umowa o przewłaszczenie nieruchomości na zabezpieczenie), a notariusz pomoże nam zrozumieć, jakie są skutki zawarcia takiej umowy. Nigdy nie podpisujcie umów, których nie rozumiecie.

Czytaj też: Umowa notarialna w biznesie? Prowadzisz firmę? Czy masz już swojego notariusza? Dowiedz się, jak zapewnić bezpieczeństwo swojego biznesu w 5 krokach

Notariusz zamiast sądu

Czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele czynności można dokonać w kancelarii notarialnej bez konieczności udawania się do sądu. Warto, ponieważ terminy są znacznie krótsze, a czasem i koszty niższe.

Podczas wizyty w kancelarii notarialnej nie wstydźcie się zadawać pytań. Notariusz chętnie wyjaśni nam wątpliwości. Oczywiście z notariuszem powinniśmy być szczerzy – rzetelnie przedstawmy sytuację i nie zatajajmy żadnych okoliczności. W końcu notariusz ma za zadanie dbać o bezpieczeństwo naszego majątku i obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, z której może go zwolnić tylko sąd.

Jaki jest koszt usługi notarialnej? Taksa notarialna, czyli kwota, którą pobiera od nas notariusz za swoje czynności, jest ustalana w trybie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości i przykładowo za majątkową umowę małżeńską zapłacimy maksymalnie 400 zł (plus 6 zł netto za stronę wypisu i 23% podatku VAT od tych kwot). To nie są zbyt wysokie koszty, zważywszy na fakt, że kupujemy bezpieczeństwo prawne i finansowe.

Zobacz też zapis webinaru: wieczór z notariuszem

——————

Partnerem cyklu edukacyjnego „Porozmawiaj z notariuszem” o bezpiecznym prowadzeniu biznesu i majątkowych spraw rodzinnych jest Izba Notarialna w Warszawie, która zaprasza na Dzień Otwarty Notariatu w sobotę 18 listopada br. W tym roku odbędzie się on stacjonarnie w 19 miastach, telefonicznie oraz online. Sprawdź szczegóły.

Zdjęcie główne: Freepik