Depresja: chorują na nią miliony Polaków. Niechętnie ją leczymy, a stawką często jest życie pacjenta. Jak dbać o zdrowie w głowie, nie wydając fortuny?

Depresja to temat, o którym mówi się ostatnio coraz częściej i coraz głośniej. Dotyczy starych i młodych. Z ostatniego raportu fundacji Unaweza wynika, że podejrzenie depresji może dotyczyć co trzeciego ucznia. Wciąż jednak choroba ta jest bagatelizowana przez wiele osób, a receptą na nią bywa często: „weź się w garść”. To jeden z powodów, dla których chorzy zwlekają z szukaniem pomocy. Kolejny powód to wysokie koszty leczenia. Ile kosztuje walka o zdrowie psychiczne i jak możemy sobie pomóc niewielkim kosztem?

Depresja to obecnie druga najczęściej występująca choroba na świecie. Według WHO choruje na nią 280 mln ludzi, czyli prawie 4% populacji. Niestety chorych wciąż przybywa, a do 2030 r. depresja może stać się najczęściej występującym schorzeniem na świecie. Depresja prowadzi do śmierci. W Polsce ponad 5000 osób rocznie ginie w wyniku samobójstw.

Ciekawe? Po przeczytaniu wróć tutaj, kliknij i odkryj sprawdzone patenty Samcika na ochronę przed inflacją

Te informacje nie napawają optymizmem, ale jeszcze bardziej przerażająco prezentują się dane dotyczące dzieci i nastolatków. Dzieciństwo kojarzy się przecież z radością i ciągłą zabawą. Tymczasem nawet dzieci w wieku przedszkolnym mogą chorować na depresję. Depresja dotyka nawet 1-2% z nich oraz wg różnych szacunków u minimum kilkunastu procent nastolatków.

Tragiczne dane płyną również z najnowszego raportu „Młode Głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym.” przygotowanego przez fundację Unaweza, którego założycielką jest Martyna Wojciechowska. Z badania wynika, że niemal co trzeci uczeń nie ma chęci do życia, czuje się samotny i nie akceptuje tego jak wygląda.

Aż 16% uczniów zadeklarowało, że okalecza swoje ciało, a prawie 30% ma podejrzenie depresji. Niestety duża część młodzieży nie wierzy, że może uzyskać niezbędną pomoc u profesjonalisty. Zaledwie co dwudziesty uczeń byłby gotowy do skorzystania z pomocy psychologa w trudnej chwili. 7% obawia się, że psycholog nie dochowa tajemnicy. Z raportu wynika, że co piąty uczeń planował samobójstwo, a dziesiąty deklaruje, że podjął próbę samobójczą.

Coraz gorszy stan psychiki młodych osób potwierdza Komenda Główna Policji. W 2021 roku doszło do prawie 1500 prób samobójczych wśród nastolatków, to wzrost aż o 77% w porównaniu do poprzedniego roku. Niestety aż 127 z nich zakończyło się śmiercią.

To dane oficjalne. Prób samobójczych, o których nie wiemy, było zdecydowanie więcej. Według Światowej Organizacji Zdrowia na każdą zarejestrowaną śmierć samobójczą przypada ok. 100-200 prób. Jeśli założymy, że w przypadku Polski taki współczynnik jest adekwatny, to prawdopodobnie w 2021 roku próbę samobójczą podjęło nawet 12 7000 – 25 400 osób niepełnoletnich. Samobójstwa są drugą najczęstszą przyczyną zgonów wśród młodzieży.

Ostatnio coraz ciężej o zachowanie zdrowia psychicznego. Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na pogorszenie się stanu zdrowia moga być niepokój czy lęki związane z sytuacją na świecie – wojna za naszą granicą, globalna pandemia czy izolacja społeczna.

Organizm może się także ugiąć pod ciężarem problemów finansowych. Z badania UCE RESEARCH wynika, że inflacja ma znaczący wpływ na pogarszający się stan zdrowia psychicznego Polaków. Pod koniec ubiegłego roku 50,9% ankietowanych wskazało, ze spadek formy psychicznej wiąże z rosnącą inflacją, kilka miesięcy wcześniej ten odsetek wynosił 43,7%. Nie zawsze, ale często stały i coraz gorszy stan psychiczny prowadzi do zachorowania na depresję.

O to, jak niepewna sytuacja finansowa może wpływać na naszą psychikę, zapytałam Joannę Gutral, psycholożkę, psychoterapeutkę i psychoedukatorkę, która prowadzi na Spotify kanał o tematyce psychologii Gutral Gada.

„Na dolegliwości w zakresie zdrowia psychicznego wpływa wiele czynników: biologiczne, psychologiczne i środowiskowe, czyli to, co nas otacza np. sytuacji gospodarczo-ekonomiczna, skutki zmian klimatu. Jeżeli moja sytuacja finansowa jest niepewna, a zewsząd słyszę o czarnych scenariuszach, to łatwo wpaść w katastrofizację i zamartwianie. To dodatkowo obniża nastrój. Warto jednak pamiętać, że nie na wszystkie czynniki mamy wpływ. Jeśli wpadniemy w katastrofizację i zaczniemy więcej pracować, to będziemy mieli mniej czasu na sen, aktywność fizyczną czy zdrową dietę, a to będzie negatywnie odbijało się na naszym zdrowiu, także psychicznym. Człowiek niewyspany ma problemy z koncentracją i staje się mniej efektywny w pracy, a to z kolei nakręca zamartwianie.”

Nawet 70% dorosłych Polaków odczuwa przynajmniej jeden z dziesięciu objawów kojarzonych z depresją. Ten odsetek wzrósł w ciągu roku o ponad 11 punktów procentowych. Utrzymujący się stres związany z coraz wyższymi kosztami życia negatywnie odbija się na naszej psychice. Wysokie raty kredytu sprawiły, że wiele osób musiało mocno obciąć codzienne wydatki, coraz więcej z nas obawia się również utraty pracy. Jeśli tych bodźców dla danego człowieka jest zbyt dużo, może to doprowadzić do choroby. Choroby ciężkiej, trudno uleczalnej, często śmiertelnej.

Depresja – ogromne koszty dla gospodarki….

Rozmowy o depresji i zaburzeniach psychicznych nie są łatwe, to wciąż dla wielu osób temat tabu. Problem jest jednak na tyle poważny, że nie możemy go ignorować. Oprócz ogromnych konsekwencji społecznych, coraz częściej mówi się o stratach dla gospodarki. Omawianie danych finansowych w kontekście zdrowia psychicznego może budzić dyskomfort, ale jednocześnie uświadamia skalę problemu.

Jak podaje platforma ePsycholodzy, w 2020 roku zaburzenia psychiczne doprowadziły do 27,6 mln dni absencji polskich pracowników, to prawie 11% wszystkich nieobecności. Tego typu zwolnienia są przeważnie dłuższe od zwykłego zwolnienia i trwają średnio 19 dni roboczych.

Przy założeniu średniej pensji, te nieobecności kosztują gospodarkę nawet 1,1 mld zł rocznie. Jeśli dołożymy do tego mniejszą wydajność pracowników oraz wypłaty z tytułu zwolnień lekarskich, to ta kwota może urosnąć nawet do 2 mld zł. Prawdopodobnie są to koszty znacznie zaniżone względem realnych.

…oraz chorych

W ciągu ostatnich 10 lat sprzedaż leków przeciwdepresyjnych wzrosła o prawie 60%. W 2021 roku wykupiło je aż 1,5 mln Polaków. Tyle osób co miesiąc wydaje kilkadziesiąt lub więcej złotych na leczenie. Zanim jednak chory skieruje się do apteki, najpierw musi udać się do lekarza psychiatry. Nie jest to proste zadanie, bo w naszym kraju mamy znaczny niedobór psychiatrów.

Największy niedobór dotyczy lekarzy specjalizujących się w leczeniu dzieci. W całym kraju mamy ponad 4000 psychiatrów, zaś specjalistów leczących dzieci jest ponad 400. Oznacza to, że na 10 000 dzieci przypada pół lekarza, to dwa razy za mało, niż zaleca WHO. Niedobór specjalistów to jednak nie jedyny problem.

W 2020 roku Najwyższa Izba Kontroli wydała opinię na temat stanu polskiej psychiatrii dziecięcej. W swoim raporcie wskazała uwagę na to, że oddziały psychiatryczne są nierównomiernie rozmieszczone w całym kraju. Często brakuje łóżek, zdarza się nawet, że dzieci odsyłane są na oddziały dla dorosłych. Jednym z kluczowych problemów jest również brak profilaktyki. Dlatego depresja akurat w Polsce ma się dobrze, czego nie można powiedzieć o chorych…

Zły stan polskiej psychiatrii sprawia, że wiele osób decyduje się na prywatne wizyty, a te niestety kosztują. Wizyta u lekarza to często 200-300 zł jednorazowo, a kontrola odbywa się średnio co miesiąc, czasem częściej, nawet co 2-3 tygodnie.

Wraz z leczeniem psychiatrycznym, pacjent często kierowany jest na psychoterapię. Niestety znalezienie psychoterapeuty na NFZ również bywa wyzwaniem. Koszt wizyty prywatnej to ok. 150-300 zł, czasem nawet więcej. Takie spotkania, trwające ok. 50 minut, odbywają się przeważnie raz na tydzień. Jeśli stan chorego jest ciężki, zaleca się częstsze wizyty. Niektórzy z psychoterapii korzystają przez wiele miesięcy, a nawet lat, a więc kilkaset złotych do wydania zmienia się nawet w 10 000 zł w skali roku.

Nie zawsze pierwszy znaleziony terapeuta będzie odpowiadał osobie, która potrzebuje wsparcia psychicznego. Czasem trzeba udać się na kilka testowych sesji, zanim znajdzie się odpowiednią osobę. To dodatkowe kilkaset złotych, które czasem trzeba poświęcić przed rozpoczęciem właściwej psychoterapii. Miesięcznie leczenie depresji czy innych zaburzeń psychicznych może kosztować nawet ponad 1000 zł. Jak znaleźć dobrego psychoterapeutę? Odpowiedzi również w tym temacie udzieliła mi Joanna Gutral.

„Niestety w żaden sposób nie chroni nas ustawodawstwo, nie mamy ustawy o zawodzie psychoterapeuty. To w praktyce oznacza, że każda osoba, która otworzy działalność gospodarczą, może świadczyć usługi psychoterapeutyczne, co nie zawsze oznacza, że będzie miała do tego odpowiednie przygotowanie. O psychoterapeucie, jako o osobie przygotowanej do pracy, myślimy jako o kimś , kto ukończył studia magisterskie (zazwyczaj z psychologii) i wybrał 4-letnie podyplomowe szkolenie z zakresu wybranego nurtu psychoterapii. Takie szkolenie powinno posiadać akredytację np. Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego czy Polskiej Rady Psychoterapii. Ważne jest też ,czy psychoterapeuta poddaje swoją prace superwizji czyli weryfikacji/mentoringowi przez starszego stażem terapeutę, który posiada odpowiednie uprawnienia. Warto zwrócić uwagę na certyfikaty, ile psychoterapeuta ma lat doświadczenia, z jakimi pacjentami pracuje. Oprócz formalnych wskazań warto zwrócić uwagę, jak z danym specjalistą nam się pracuje, w końcu będziemy z nim rozmawiać o trudnych sprawach.”

Zdrowie psychiczne – jak o nie dbać i nie zbankrutować?

Wysokie koszty walki o zdrowie psychiczne to jeden z powodów, dla którego chore osoby nie zgłaszają się po pomoc lub sięgają po nią za późno. Jest jednak kilka sposobów, które mogą podreperować psychikę, a nie wymagają dużych nakładów finansowych.

Terapia online. Najdroższe sesje terapeutyczne są przeważnie w dużych miastach. Wynika to m.in. z wyższych kosztów utrzymania lokalu. Dlatego, jeśli poszukujesz pomocy psychoterapeuty, a jednocześnie nie możesz sobie pozwolić na drogie sesje, możesz poszukać terapii online, być może uda się zaoszczędzić kilkadziesiąt złotych na jednym spotkaniu. Obecnie bardzo dużo terapeutów oferuje taką możliwość i zapewnia, że jakość spotkań na tym nie traci.

Terapia w ramach NFZ. Coraz większa popularność psychoterapii sprawiła, że wiele osób automatycznie szuka specjalisty, który przyjmuje prywatnie. Warto jednak rozejrzeć się również za terapią na NFZ, jeśli czujesz, że ze swoim problemem możesz trochę poczekać. Poczytaj też opinie w internecie o konkretnych terapeutach, może uda Ci się znaleźć takiego, u którego nie będziesz nic płacił(a). Wśród wielu osób krąży przekonanie, że na NFZ nie zawsze otrzyma fachową pomoc, a dobrzy specjaliści przyjmują tylko prywatnie. O to również zapytałam moją rozmówczynię:

„Nie jest to słuszne przekonanie. W kontekście tego, co wcześniej powiedziałam, że nie ma ustawy o zawodzie psychoterapeuty, NFZ ma pewne regulacje, które sprawdzają kompetencje psychoterapeutów. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w ramach NFZ dostaniemy kompetentną pomoc. Problemem jest to, że pomoc na NFZ nie jest tak ogólnie dostępna, ale nie jest niemożliwa. Mamy poradnie zdrowia psychicznego, centra zdrowia psychicznego, do których można zgłaszać się bez skierowania. Zachęcam do tego, aby próbować. Warto również sięgać po samopomoc, np. książki wydawane przez profesjonalne wydawnictwa, które sprawdzają je pod kątem merytorycznym (np. Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne). Na rynku są dostępne różne aplikacje, które mają nam pomóc, ale tu również trzeba uważać, bo taką aplikacje może stworzyć każdy, dlatego warto sprawdzać, jakie były podstawy teoretyczne tych narzędzi.”

Stowarzyszenia. Darmowej pomocy możesz poszukać również w różnych stowarzyszeniach i fundacjach, a także w ośrodkach interwencji kryzysowej. Znajdziesz tam wielu specjalistów, którzy pomogą Ci przejść przez najtrudniejszy okres, zarówno psychologicznie (indywidualnie i grupowo), jak i prawnie. Pomoc ta jest finansowana ze środków publicznych i prywatnych. Tu można wymienić np.: Centrum Praw Kobiet, stowarzyszenia Aslan oraz OPTA, fundacja CEL. Poszukaj w internecie podobnych organizacji, które działają blisko Twojego miejsca zamieszkania. O pomoc psychologiczną lub poradę, gdzie się kierować, można także zapytać w ośrodkach pomocy społecznej dla danej gminy.

Terapia grupowa. To często opcja zdecydowanie tańsza niż indywidualne spotkania, co wynika między innymi z kosztów, jakie ponosi terapeuta. Wiele osób czuje opór przed taką formą terapii, jednak specjaliści zapewniają, że w niektórych sytuacjach, jest ona nawet bardziej skuteczna. Wybór formy terapii często proponuje lekarz psychiatra i zależy od powodu, który doprowadził do choroby.

Książki psychologiczne. Nie jest to rozwiązanie w przypadku poważnych problemów zdrowotnych, ale krótkoterminowo może pomóc. Może być też wspierające. Mowa oczywiście o książkach napisanych przez wykształconych i doświadczonych psychologów, psychoterapeutów lub psychiatrów. Na rynku coraz więcej mamy literatury napisanej przystępnym językiem przez specjalistów. Niektórzy autorzy w swoich książkach zamieszczają ćwiczenia do pracy.

Podcasty. Specjaliści od ludzkiej psychiki coraz częściej wypowiadają się również w podcastach. Sami prowadzą swoje kanały lub są gośćmi na kanałach popularnych twórców. To również doraźna pomoc, która nie zastąpi terapii, ale jeśli akurat oczekujesz długo na wizytę, to warto poszukać tego typu treści w internecie.

Psycholodzy i psychoterapeuci, którzy prowadzą swoje strony i blogi w internecie, często tworzą merytoryczne treści dla swoich czytelników w formie ebooków. Czasem takie treści są udostępniane bezpłatnie. Podobnie jak w przypadku książek – zawsze sprawdzaj, czy osoba, którą obserwujesz w internecie, ma kwalifikacje w temacie, o którym mówi.

Benefity w Twojej firmie. Dziś firmy oferują swoim pracownikom nie tylko siłownię i owocowe czwartki. Coraz więcej firm jest świadomych wpływu gorszego stanu psychicznego pracowników na ich efektywność. Niektóre przedsiębiorstwa oferują swoim pracownikom finansowanie różnych specjalistów, w tym psychoterapeuty. Jeśli chcesz się umówić na psychoterapię, Twój pracodawca nie musi o niczym wiedzieć.

Dość popularnym dodatkiem w wielu firmach są też różnego typu szkolenia. Wiele z nich dotyczy budowania umiejętności twardych, ale dużą popularnością cieszą się również szkolenia, w ramach których możesz nauczyć się np. zarządzania stresem.

Selfcare. Każdy z nas wie, że aktywność fizyczna czy zdrowa dieta jest bardzo ważna. Ale w praktyce spora część z nas to bagatelizuje. Tymczasem specjaliści wyraźne podkreślają, że czas spędzany na świeżym powietrzu, sport, właściwa ilość snu czy rozmowy z bliskimi bardzo dobrze wpływają na naszą kondycję psychiczną. Codzienne aktywności mogą wspomagać leczenie, gdy chory zaczyna czuć się lepiej i jest już w stanie włączyć takie działania do planu dnia. Mogą też działać profilaktycznie.

Wymienione wyżej sposoby prawdopodobnie będą niewystarczające, jeśli Twoja kondycja psychiczna jest naprawdę w kiepskim stanie. Dlatego jeśli czujesz, że potrzebujesz pilnie pomocy, to w pierwszej kolejności powinieneś/powinnaś udać się do psychiatry. Lekarze czasem przyjmują „od ręki” pacjentów w kryzysowych sytuacjach, nawet na NFZ. Jeśli nie uda Ci się umówić, poszukaj pomocy w Ośrodku Interwencji Kryzysowej.

To (często) całodobowe placówki, w których uzyskasz pomoc psychiatryczną i psychologiczną w kryzysowym momencie. Celem takich ośrodków jest przywrócenie osobie w potrzebie równowagi psychicznej oraz umiejętności radzenia sobie samodzielnie. Takie ośrodki przeważnie znajdują się w Miejskich Ośrodkach Pomocy Rodzinie.

W poszukiwaniu pomocy na własną rękę musimy być jednak bardzo ostrożni, bo w internecie wiele jest osób, które po prostu chcą zarobić na potrzebujących. Przeglądając internet, znalazłam m.in. kryształową czaszkę za prawie 300 zł, która ma wspomóc leczenie depresji. Za ponad 3000 zł możemy kupić szamańskie bębny, które rzekomo również mają pozytywnie wpływać na psychikę.

Często osoby będące w kiepskiej kondycji psychicznej chwytają się tego typu rozwiązań, bo same nie są pewne, co mogłoby im pomóc. Dlatego tak ważne jest uświadamianie o problemach psychicznych i informowanie o dostępnych sposobach pomocy.

Pod tym adresem znajdziesz numery telefonów do organizacji oferujących wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego: https://forumprzeciwdepresji.pl/wazne-telefony-antydepresyjne 

————

ZAPISZ SIĘ NA NASZE NEWSLETTERY:

>>> Nie przegap nowych tekstów z „Subiektywnie o Finansach” i korzystaj ze specjalnych porad Macieja Samcika na kryzysowe czasy – zapisz się na weekendowy newsletter Maćka Samcika i bądźmy w kontakcie! W każdą sobotę lub niedzielę dostaniesz e-mailem najnowsze porady dla Twojego portfela.

>>> Zapisz się też na nasz „powszedni”, poranny newsletter „Subiektywnie o świ(e)cie” – przy porannej kawie przeczytasz wszystkie najważniejsze wieści dla Twojego portfela, starannie wyselekcjonowane i luksusowo podane przez Macieja Danielewicza i ekipę „Subiektywnie o Finansach”.

————

ZOBACZ OKAZJOMAT SAMCIKOWY: 

Obawiasz się inflacji? Zastanawiasz się, co zrobić z pieniędzmi? Sprawdź „Okazjomat Samcikowy” – to aktualizowane na bieżąco rankingi lokat, kont oszczędnościowych, a także zestawienie dostępnych dziś okazji bankowych (czyli 200 zł za konto, 300 zł za kartę…). I zacznij zarabiać na bankach:

>>> Ranking najwyżej oprocentowanych depozytów

>>> Ranking najlepszych kont oszczędnościowych. Gdzie zanieść pieniądze?

>>> Przegląd aktualnych promocji w bankach. Kto zapłaci ci kilka stówek? I co trzeba zrobić w zamian?

————

POSŁUCHAJ NASZYCH PODCASTÓW:

Ekipa „Subiektywnie o Finansach” co środę publikuje nowy odcinek podcastu „Finansowe Sensacje Tygodnia” (w skrócie: FST). Rozmawiamy o tym co nas zbulwersowało albo zaintrygowało w minionym tygodniu i zapowiadamy przyszłe sensacje wokół naszych portfeli. Do tej pory ukazało się 130 odcinków podcastu, zaprosiliśmy też kilkudziesięciu gości.

Poza cotygodniowym podcastem możesz też posłuchać tekstów z „Subiektywnie o Finansach” czytanych przez ich autorów. Ten cykl podcastowy nazywa się „Subiektywnie o Finansach do słuchania” (w skrócie: SDS). Wszystkie podcasty znajdziesz pod tym linkiem, a także na wszystkich popularnych platformach podcastowych w tym Spotify, Google Podcast, Apple Podcast, Overcast, Amazon Music, Castbox, Stitcher)

————

ZNAJDŹ NAS W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH

Jesteśmy także w mediach społecznościowych, będzie nam bardzo miło, jeśli zaczniesz nas subskrybować i śledzić: na Facebooku (tu profil „Subiektywnie o Finansach”), Twitterze (tu Maciek Samcik, tu Maciek Danielewicz, tu Maciej Jaszczuk) oraz na Instagramie (tu profil „Subiektywnie o Finansach”) i Linkedin (tu Maciek Samcik, tu Maciek Danielewicz, tu Maciek Jaszczuk).

————

zdjęcie tytułowe: StockSnap/Pixabay